Tại sao bạn không được giẫm lên mép chiếu Tatami?

Thứ Ba 19/05/2020 | 8:45 Sáng

Chiếu Tatami là một trong những nét văn hoá đặc trưng của Nhật Bản.

Ảnh https://halmek.co.jp/qa/626

Chiếu được bện lại từ một loại thực vật có tên là Igusa, có độ đàn hồi và hút ẩm tốt, rất thích hợp để trải sàn nhà. Chính bởi sàn nhà truyền thống Nhật Bản được trải bằng tấm chiếu mềm mại này mà đến ngày nay vẫn còn nhiều người Nhật trải nệm nằm trực tiếp trên sàn thay vì ngủ giường. Ngoài ra loại thảo mộc này còn có mùi hương đặc trưng, đem lại cảm giác thoải mái, dễ chịu. Nếu muốn đánh một giấc ngủ trưa ngắn, bạn có thể nằm trực tiếp lên sàn mà không cần phải trải nệm.

Thoải mái là thế, nhưng vẫn có 1 quy tắc khi sử dụng Tatami mà bất cứ đứa trẻ Nhật Bản nào cũng được dạy, đó là “Không được phép giẫm lên mép chiếu Tatami”. Mép chiếu chính là phần màu xanh trong ảnh trên.

Tại sao lại phải như vậy nhỉ? Hãy cùng tìm hiểu lý do nhé !

Để giải thích, chúng ta phải xem lại lịch sử của chiếu Tatami.

Tatami có lịch sử phát triển dài, bắt đầu được sử dụng từ thời Nara, khoảng 1300 năm trước. Khi đấy Tatami có giá rất cao, chỉ những người thuộc dòng dõi quý tộc mới sử dụng, và chỉ được trải ở một phần của căn nhà mà thôi. Phải đến khoảng 800 năm, Tatami mới được trải toàn bộ căn nhà, đây cũng là thời điểm Seiza – kiểu ngồi đặc trưng của người Nhật ra đời.

Ảnh https://shikitari.net/kurasi-mana/dailymanners/manners/1992/

Nhờ có chiếu Tatami mềm mại mà người Nhật có thể ngồi kiểu Seiza trong thời gian dài. Ngoài ra Tatami còn được dùng để trải sàn tập Kendo hay Judo. Mất 400 năm, Tatami trở nên phổ cập hơn và dân thường cũng có thể sử dụng.

Trở lại với lý do tại sao không được đạp lên mép chiếu Tatami, có rất nhiều lý do có thể được liệt kê như sau:

1. Gia huy

Ngày xưa các gia đình quý tộc hoặc Samurai Nhật Bản đều có một gia huy riêng, gọi là 家紋 (Kamon). Ký hiệu đặc biệt này được vẽ ở mép chiếu Tatami. Chính vì thế giẫm đạp lên mép chiếu là giẫm đạp lên gia huy, hành vi thể hiện sự thiếu tôn trọng.

2. Bảo vệ chiếu.

Được biết chiếu Tatami thời xưa không được bền như chiếu Tatami được dùng ở hiện tại. Ngoài ra đối với những chiếu Tatami cao cấp sẽ được thêu bằng chỉ vàng hoặc bạc, vì thế mà hạn chế giẫm vào để bảo quản các hoa văn quý giá này.

3. Các Samurai

Lý do cuối cùng này có liên quan đến các Samurai. Ngày xưa, Samurai thường xuyên bị đe doạ ám sát bởi Ninja. Các Ninja thường mai phục trên trần nhà, hoặc đâm dao từ dưới các chiếu Tatami. Nhưng vì Tatami quá dày, nên Ninja có xu hướng đâm dao giữa các mép của chiếu. Chính vì vậy mà người xưa khuyên không nên giẫm lên mép chiếu, nếu không sẽ bị trúng dao độc của Ninja.

Màu sắc của các mép chiếu này cũng được quyết định dựa trên địa vị xã hội. Chiếu trải phòng Vua có mép được trang trí rực rỡ, màu sắc tươi sáng, sang trọng. Mép chiếu màu tím dành cho các nhà sư và trong trường hợp Samurai là màu vàng. Còn chiếu do tầng lớp bình dân sử dụng không được phép làm mép.

Đó cũng là một nét văn hoá kỳ lạ khi chiếu Tatami có thể cho thấy địa vị của bạn trong xã hội.

Ngày nay có rất nhiều chiếu Tatami giá rẻ, tất nhiên không làm từ thảo mộc mà là nhựa, do đó không có hương, cũng không hút ẩm.

Do đó nếu muốn trải nghiệm văn hoá Nhật Bản đích thực, hãy lựa chọn những lữ quán kiểu Nhật sử dụng chiếu Tatami thật. Bạn sẽ ngủ ngon hơn trên những chiếc Tatami cao cấp. Và chú ý, đừng đạp lên mép chiếu nhé. Bạn hiểu lý do rồi đấy !

Kengo Abe