Sinh ra một cách bất hợp pháp trên đất Nhật

Hàng trăm trẻ em ở Nhật đang sống trong tình trạng “lấp lửng”, có nghĩa là chúng không có tư cách cư trú, sinh ra là công dân nước ngoài không có giấy tờ tuỳ thân, luôn đối diện với nỗi sợ bị trục xuất, hoặc bị cách ly lâu dài với cha mẹ tại các cơ sở cho người nhập cư.

Samwel, 12 tuổi là một học sinh lớp 6 sống ở tỉnh Saitama với ước mơ chơi bóng rổ tại NBA. Cậu có ước mơ trở thành một đại sứ của Nhật Bản, đất nước mà cậu sinh ra và lớn lên cùng cha mẹ và em trai 10 tuổi, nhưng lại không có tư cách cư trú. 

Ảnh https://www3.nhk.or.jp/nhkworld/en/news/backstories/1457/?fbclid=IwAR2vQdnYCYlgLSgk9Oxd_e632v-JmOoVvYGM7KQwo4HaeP_7TUd7SGWJzYI

Cha mẹ của Samwel từng hoạt động chính trị ở Cộng hòa Dân chủ Congo khi đất nước bị chiến tranh tàn phá. Lo sợ bị bắt, họ trốn sang Nhật Bản vào năm 2008. Đơn xin tị nạn của họ đã bị từ chối hai lần. Họ đã chống lại một trong những quy trình sàng lọc khắc nghiệt nhất thế giới, với tỷ lệ chấp nhận dưới một phần trăm.

Samwel được sinh ra ngay sau khi cha mẹ cậu đến Nhật Bản. Em trai của cậu là Elikami, được sinh ra hai năm sau đó. Cả cha và mẹ cậu đều làm công việc bán thời gian theo thị thực tạm thời được cấp cho người xin tị nạn. Tuy nhiên, vào năm 2017, 9 năm sau khi đến Nhật Bản, mẹ của cậu, Moloko Bikila, đã bỏ lỡ thời hạn gia hạn thị thực cho bà và các con thêm một tuần. Cả ba đều bị mất tư cách lưu trú.

Hầu hết người nước ngoài không có tư cách lưu trú được yêu cầu rời khỏi đất nước. Mẹ của Samwel khẳng định không có nơi nào an toàn cho cô và các con khi trở lại Congo. Vào tháng 1 năm 2018, cơ quan quản lý xuất nhập cảnh Nhật Bản đã bắt giam cô.

“Tôi sợ tôi sẽ bị giam giữ như mẹ mình”

Cơ quan quản lý xuất nhập cảnh của Nhật Bản không giam giữ trẻ vị thành niên, nhưng việc bắt giam cha mẹ của chúng không phải là hiếm. Việc Moloko bị giam giữ có nghĩa là thêm gánh nặng cho người cha, hiện tại thị thực vẫn còn hiệu lực. Ông ấy phải làm rất nhiều công việc part time khác nhau và những đứa trẻ thường xuyên bị bỏ ở nhà một mình. Hai lần cơ sở chăm sóc trẻ em gọi đến để nói về chuyện mang chúng đi. Tại trường, em trai của Samwell bị bỏ lại phía sau so với bạn bè và cậu bé phải tham gia lớp học phụ đạo đặc biệt.

Samwel cho biết: “Những đứa trẻ khác thỉnh thoảng đến trường với cha mẹ nhưng chúng tôi luôn một mình, tôi cảm thấy ghen tị với những người bạn cùng trường được cha mẹ tặng quà vào dịp Giáng sinh. Tôi sợ khi tôi 20 tuổi, họ sẽ đến và bắt giam tôi”.

Người mẹ gọi điện cho các con trai của mình hàng ngày từ trại giam. Cô nói với Samwel rằng hãy mạnh mẽ và bảo vệ em trai mình. Là một người mẹ, thật khó khăn khi thấy những đứa con mình phải chịu đựng khó khăn mà không thể giúp được gì.

Nhưng vào tháng 3 năm 2020, sau hơn hai năm bị giam giữ, cô bất ngờ được trả tự do tạm thời. Các nhà chức trách không đưa ra lời giải thích. Các con của cô đã bật khóc khi Moloko bước ra khỏi trại giam.

Ảnh https://www3.nhk.or.jp/nhkworld/en/news/backstories/1457/?fbclid=IwAR2vQdnYCYlgLSgk9Oxd_e632v-JmOoVvYGM7KQwo4HaeP_7TUd7SGWJzYI

“Không có visa, tôi không thể chăm sóc các con của mình”

Moloko hiện phải trình diện cơ quan nhập cư để được kiểm tra sức khỏe thường xuyên. Cô và các con trai cần có giấy phép mới được rời Saitama. Họ không đủ điều kiện để được bảo hiểm y tế công cộng. Sau khi bị bắt giam, Maloko phải tự chi trả khoản tiền lớn để điều trị chứng trầm cảm. Nhưng vấn đề lớn nhất đối với gia đình là Moloko không được phép làm việc. Cô nói: “Không có thị thực, tôi không thể chăm sóc các con của mình.

Cha của những đứa trẻ vẫn là trụ cột gia đình duy nhất, nhưng đại dịch bùng phát khiến cuộc sống ngày càng khó khăn. Gia đình sống sót nhờ thức ăn từ một nhà thờ địa phương và các khoản tài trợ.

Ảnh https://www3.nhk.or.jp/nhkworld/en/news/backstories/1457/?fbclid=IwAR2vQdnYCYlgLSgk9Oxd_e632v-JmOoVvYGM7KQwo4HaeP_7TUd7SGWJzYI

Samwel nói rằng tình hình rất khó khăn, nhưng sẽ tệ hơn nếu mẹ bị bắt đi một lần nữa. Moloko vẫn đồng hành cùng con trai ở trường, cô sẽ đến ngồi ở cuối lớp vào những buổi học có phụ huynh dự giờ. “Tôi muốn các con trai của tôi biết rằng tôi đang ở đây, rằng chúng được an toàn, rằng chúng có thể có một cuộc sống bình thường và có một tương lai.”

Theo thống kê của Cục Nhập cư Nhật Bản, có ít nhất 300 trẻ em nước ngoài không có tư cách lưu trú và gia đình có thể bị trục xuất. Luật kiểm soát nhập cư có thể được xem xét trong phiên họp tiếp theo và các nhà lập pháp có thể thảo luận về việc nới lỏng các tiêu chí cấp Giấy phép cư trú đặc biệt.

Trong khi đó, Samwel và rất nhiều người khác không còn lựa chọn nào khác ngoài việc sống một cuộc sống đầy trắc trở tại đất nước mà họ gọi là quê hương.

• nhập cư trái phép