Nghề làm nón Minachi-gasa ở Nhật Bản đang dần biến mất, chỉ còn 1 nghệ nhân cuối cùng đã bước qua tuổi 100

Minachi-gasa là nghệ nhân làm nón truyền thống của vùng núi Kumano, tỉnh Wakayama. Cuối thời Heian (794-1185), trong một cuộc chiến với gia tộc Genji, gia tộc Heike bị đánh bại.

Một số thành viên của tộc Heike đã chuyển đến vùng Kumano và bắt đầu cuộc sống mới với nghề làm nón Minachi-gasa, được làm từ cây bách để sinh sống. Họ bán cho những người hành hương đến 3 ngôi Đền Thần đạo lớn có tên “Kumano Sanzan” được Unesco công nhận là Di sản Văn hoá Thế giới ở tỉnh Wakayama.

Ảnh https://mainichi.jp/

Lúc đầu nón có tên gọi Kisen-gasa với Kisenbo, mang ý nghĩa cao và thấp, chiếc nón dành cho cả quý tộc lẫn thường dân. Nhưng hiện tại chúng được gọi là Minachi-gasa, theo tên nơi sản xuất tại Hongucho Minachi, thành phố Tanabe. Minachi -gasa được công nhận là một nghề thủ công truyền thống của tỉnh Wakayama vào năm 1990.

Ảnh https://www.agara.co.jp/

Quá trình làm nón Minachi-gasa trải qua 8 công đoạn, người thợ cần phải tỷ mỉ, cẩn thận để làm ra những chiếc nón có đường kính khoảng 40cm với các mối đan mượt mà. Đầu tiên là chặt cây bách Kumano Hinoki, sau đó gỗ sẽ được gọt thành các dải nhỏ sao cho bề mặt thật mịn.

Được gọt theo độ dày khác nhau, và cách đan trên nón, dựa vào trực giác cũng như kỹ năng được rèn luyện theo năm tháng, người nghê nhân có thể tạo ra các dải gỗ đồng đều đến kinh ngạc.

Nghề thủ công truyền thống đã có lịch sử hơn 1,000 năm, thế nhưng Minachi-gasa đang dần bị mai một.

Ảnh https://www.pref.wakayama.lg.jp/

Gần đây ông Yasuo Shiba kỷ niệm sinh nhật 100 tuổi vào tháng 1/2021. Ông là nghệ nhân cuối cùng ở tỉnh Wakayama.

Ảnh http://www2.w-shokokai.or.jp

Kể từ thời Heisei, ông Yasuo Shiba đã cố gắng truyền dạy cho các học trò, tuy nhiên không ai gắn bó lâu dài với nghề, bởi có quá nhiều thử thách. Để làm thành thạo nghề làm nón, học viên phải biết rõ tất cả các công đoạn, từ việc chọn mua nguyên liệu đến đan từng bộ phận và tạo ra thành phẩm.

Ảnh https://readyfor.jp/

Vì vậy, Shiba trở thành nghệ nhân làm nón cuối cùng vào những năm 1960. Ông chia sẻ.

”Công việc này là động lực sống của tôi, chính vì vậy tôi muốn tiếp tục cho đến khi bản thân vẫn có thể đan được. Cũng nhờ những người thân xung quanh mà tôi mới có thể duy trì việc làm nón Minachi-gasa cho đến nay, tôi luôn giữ cho mình quyết tâm không bao giờ làm ra dù chỉ là một chiếc nón bị lỗi. Tôi rất tiếc vì truyền thống này sẽ kết thúc ở tôi, do đó tôi muốn làm ra thật nhiều chiếc nón Minachi-gasa hơn”.

Vì mỗi công đoạn đều đòi hỏi sự cẩn thận, nên kể cả lúc còn trẻ, ông chỉ có thể làm không quá 2 chiếc một ngày. Độ dày của các dải gỗ bách được nghệ nhân đo bằng cách chạm vào chúng bằng kinh nghiệm nhiều năm làm nghề của mình.

Nói về loại gỗ bách được sử dụng, ông Shiba chia sẻ.

”Nếu bạn sử dụng nhiều, nón sẽ ngày càng bóng bẩy và dần chuyển sang màu xanh đậm. Tôi vô cùng ngạc nhiên trước ý tưởng của người xưa”.

Gỗ bách là loại gỗ rất đặc biệt với sự dẻo dai, khó gãy, có mùi thơm đặc trưng và rất nhẹ. còn có khả năng chống thấm nước, rất phù hợp để làm mũ che mưa, che nắng cho những người hành hương dọc tuyến đường Kumano.

Những chiếc nón Minachi-gasa vẫn thường xuyên được đội bởi những người hành hương ở Kumano, ngư dân, nông dân. ngoài ra còn được sử dụng để trang trí nội thất.

• lâu đời
• nghề làm nón