Tiệm cà phê ‘làm việc từ xa qua robot’ – hy vọng mới cho người lao động khuyết tật
Quán cafe này do robot phục vụ, được người khuyết tật điều khiển toàn bộ quy trình từ pha chế cho đến nói chuyện, bưng đồ uống cho khách từ xa.
Ảnh Nikkei Asia
Tính đến năm 2017, Mikako Fujita đã làm nhân viên pha chế được 7 năm. Cô cảm thấy những công việc đơn giản như buộc tóc đuôi ngựa cũng trở nên khó khăn hơn.
Không lâu sau, cô bị chẩn đoán mắc chứng xơ cứng teo cơ một bên (hay ALS) – một bệnh thần kinh vận động không thể chữa khỏi. Nó phá huỷ các tế bào thần kinh điều khiển các cơ trên toàn cơ thể.
Bốn năm sau, Mikako Fujita vẫn phục vụ cafe cho khách hàng ở Dawn Avatar Robot Cafe, quận Nihonbashi của Tokyo. Điểm khác biệt duy nhất là bây giờ cô ấy làm việc tại nhà của mình cách đó 300km ở Aichi, miền Trung của Nhật Bản.
Để phục vụ đồ uống ở Dawn Avatar Robot Cafe, Mikako Fujita sử dụng một robot hình người tên là Tele-Barista. Với 2 cánh tay, nó có thể cầm cốc và pha chế ly cafe kiểu Pháp, giống như một nhân viên pha cafe con người.
Ảnh Nikkei Asia
Mikako Fujita sẽ điều khiển robot bằng chuột máy tính. Khi bệnh tiến triển, đến việc cử động các cơ tay cũng trở nên khó khăn hơn, cô dự định chuyển sang sử dụng bảng điều khiển robot bằng cách theo dõi chuyển động của mắt.
Mikako Fujita còn sử dụng một robot khác ngồi trên vai của robot pha chế. Robot này được trang bị camera để nói chuyện với khách hàng, hỏi họ thích loại hạt nào hoặc gợi ý loại sô cô la đi kèm với tách cafe Kenya của họ. Robot có tên OriHime, cao khoảng 20 cm, ngồi trên vai của Tele-Barista.
Mikako Fujita hiện tại đã 50 tuổi, nhớ lại thời điểm bản thân khóc suốt đêm sau khi được thông báo mắc bệnh ALS. Nhưng từ khi làm việc thông qua robot OriHime kể từ năm 2018, cô cảm thấy mình có một cảm giác hy vọng mới.
”Tôi chưa bao giờ tưởng tượng được việc pha cafe từ xa’‘, Mikako Fujita vẫy tay OriHime khi nói. ”Cảm ơn sự ủng hộ của mọi người, khi tôi pha cafe cho ai đó và họ nói rằng nó rất ngon, điều này khiến tôi thực sự hạnh phúc”.
Dù tiệm cafe Dawn có nhân viên là robot, cửa hàng vẫn giữ được sự hiện diện của con người nhờ khoảng 60 nhân viên điều khiển robot như cô Mikako Fujita, hầu hết đều khuyết tật về thể chất.
Các cuộc trò chuyện và tiếng cười giữa người điều khiển và khách hàng tràn ngập cửa hàng, trong khi robot bưng đồ uống thì OriHime nhộn nhịp qua lại giữa các bàn.
Quán Dawn được điều hành bởi phòng thí nghiệm Ory Lab, Dawn khai trương vào tháng 6 với tư cách là cửa hàng cố định đầu tiên của Ory Lab, sau khi tiến hành 4 thử nghiệm từ năm 2018, kéo dài từ vài ngày đến vài tuần ở Tokyo và các nơi khác ở Nhật Bản.
Cửa hàng nằm trong cùng toà nhà với văn phòng của công ty Ory Lab, vì vậy các nhà phát triển có thể nhanh chóng thực hiện bất kỳ điều chỉnh nào lên robot của họ.
Nhà sáng lập công ty Ory Lab, anh Yoshifuji là một kỹ sư từng trải qua 3 năm rưỡi phải ở nhà vì bệnh tật vào thời niên thiếu. Anh đã mơ ước có thể sở hữu 2 hoặc 3 cơ thể riêng biệt. Ý tưởng nà đã dẫn đến sự ra đời robot avatar OriHime phiên bản đời đầu vào năm 2010. Yoshifuji thành lập Ory Lab 2 năm sau đó.
Sự phát triển của robot OriHime có thể mang theo các vật dụng và di chuyển tự chủ, giúp cho việc mở một quán cafe điều hành từ xa trở nên khả thi.
Ory Lab đã huy động được hơn 44 triệu yên thông qua vốn cộng đồng từ tháng 3 đến tháng 5 để chuẩn bị khai trương, vượt xa mục tiêu 10 triệu yên. Công ty cũng có khoảng 10 nhà tài trợ doanh nghiệp lớn, bao gồm nhà điều hành viễn thông Nippon Telegraph và Telephone cùng công ty con của nhà sản xuất thuốc Hoa Kỳ Biogen.
Yoshifuji cho biết: ” Những người nằm liệt giường không thể làm việc, nhưng tôi muốn chứng tỏ rằng cơ hội việc làm luôn mở rộng cho những người không thể cử động cơ thể hoặc thậm chí không nói được. Tôi muốn khách hàng biết rằng những người này tồn tại và họ là một phần của xã hội.”
Dawn Robot Cafe thu hút nhiều chú ý của quốc tế. Sophie Cluzel, Bộ trưởng Nhà nước về người khuyết tật của Pháp đã ghé qua cửa hàng trong chuyến đi đến Tokyo để dự lễ khai mạc Paralympics vào ngày 24/8.
Miao Wen Xin 26 tuổi, người Thượng Hải đang học tiếng Nhật ở Tokyo đến quán cafe cuối tuần trước cho biết: ”Ý tưởng robot phục vụ cafe thật hay”, anh cho biết thêm đang có kế hoạch mở một quán cafe ở Nhật Bản hoặc Trung Quốc. ”Tôi thích cách người khuyết tật điều khiển toàn bộ quy trình, từ việc chọn hạt đến rót cafe vào cốc, tôi cũng thích loại sô cô la mà họ gợi ý”.
Ngoài việc điều hành quán cafe, Ory Lab còn kiếm tiền bằng cách cho thuê robot và cử người điều khiển chúng cho các công ty khác. Yoshifuji cho biết hơn 30 nhân sự điều khiển làm việc tại các công ty bên ngoài.
Mos Burger cũng nằm trong số đó. Minako Morino – đại diện nhà điều hành chuỗi Mos Food Services cho biết rằng chuỗi cửa hàng bánh mì kẹp thịt của Nhật Bản sử dụng nhân viên khuyết tật tại các quán ăn và văn phòng của mình.
Công ty đã giới thiệu OriHime trên cơ sở thử nghiệm tại một cửa hàng ở Tokyo vào tháng 7/2020, như một cách để giải quyết tình trạng thiếu lao động và giảm tương tác trực tiếp giữa khách hàng và nhân viên trong thời kỳ đại dịch.
Khách hàng có thể đặt hàng thông qua robot, nhận các đề xuất và hơn thế nữa. ”Khách thậm chí có thể trò chuyện với người điểu khiển mà không cần đặt hàng”, Morino cho biết thêm rằng có những người hâm mộ đã ghé thăm cửa hàng để trò chuyện với người điểu khiển.
Riêng Mos Food Services đã giới thiệu robot phục vụ OriHime Porter vào tháng 8 để mang thức ăn từ nhà bếp đến bàn của khách hàng như giải pháp tạm thời. Công ty vẫn đang nghiên cứu một số vấn đề với kết nối internet và hệ thống đặt hàng. Dự án này “không chỉ giúp khách hàng thư giãn mà còn mang đến cho nhân viên của chúng tôi cơ hội phản ánh về phong cách làm việc của họ”, Morino cho biêt.
Trong khi đó, nhân viên pha chế Fujita chia sẻ rằng cô có kế hoạch tiếp tục làm việc tại quán cà phê Dawn.
Fujita nói thêm ”Một cô gái được tôi giới thiệu đã nói với tôi rằng cô ấy muốn làm việc tại đây. Tôi rất vui vì những gì mình làm đã dẫn đến ước mơ của ai đó. Ước mơ của riêng tôi là được làm việc với cô ấy trong những năm tới”.