Chuyện tình tay 3 trong thế giới Khỉ Tuyết – Nữ hoàng Khỉ tuyết có thể bị bạn tình soán ngôi

Năm ngoái, một con Khỉ tuyết 9 tuổi ở phía Nam Nhật Bản đã lật đổ con đực đầu đàn để trở thành khỉ cái đầu tiên chỉ huy đàn trong lịch sử 70 năm của khu bảo tồn.

Khỉ cái khổng lồ Yakei dẫn dắt cả đàn 677 con khỉ tại Vườn động vật học tự nhiên Takasakiyama, một khu bảo tồn khỉ được thành lập vào năm 1952. Có hai đàn khỉ ở trong khu bảo tồn trên đảo, và chúng dành phần lớn thời gian để lang thang trên ngọn núi ở giữa đảo. Chúng cũng đến công viên dưới chân núi hàng ngày để được các cán bộ phát thức ăn.

Tham vọng giành vị trí đầu đàn của Yakei khiến cho cả các nhà khoa học và nhân viên bảo tồn phải kinh ngạc. Họ đang theo dõi sát sao để xem nó có thể duy trì vị thế tối cao của mình trong bao lâu. Khi mùa sinh sản đến gần, Yakei đang rơi vào mối tình tay ba và một số chuyên gia lo ngại nó có thể dễ dàng bị soán ngôi.

Khỉ tuyết hay còn gọi là khỉ Nhật Bản (Macaca fuscata) là động vật bản địa có trí thông minh cao. Chúng nổi tiếng với phần hông màu đỏ như củ cải và rất thích ngâm mình trong suối nước nóng.

Trong khi nhiều loài động vật bao gồm ong, linh cẩu và voi sống theo kiểu mẫu hệ, hành vi của khỉ cái rất hiếm gặp trong xã hội khỉ tuyết và chỉ có một số trường hợp được ghi lại trong lịch sử loài linh trưởng (Theo Yu Kaigaishi, một nghiên cứu sinh tại Hiệp hội xúc tiến Khoa học Nhật Bản).

Xã hội khỉ tuyết có sự phân chia thứ bậc nghiêm ngặt. Một cá nhân càng ở vị trí cao, cơ hội tiếp cận thức ăn, bạn tình và nơi nghỉ ngơi của nó càng lớn.

Khỉ cái kế thừa thứ bậc ngay sau mẹ của chúng và hiếm khi rời khỏi đàn. Khỉ đực rời khỏi đàn khi trưởng thành và gia nhập một đàn mới, nơi vị trí của chúng thường được quyết định bằng thời gian sống trong đàn. Tuy nhiên khỉ tuyết đôi khi có thể leo lên thứ bậc cao hơn bằng bạo lực, đặc biệt là giữa những con khỉ đực.

Yakei đã thay đổi suy nghĩ của các loài linh trưởng học về khỉ tuyết. Tháng 4 năm ngoái, nó đã đánh bại chính mẹ ruột của mình để chiếm lấy vị trí đứng đầu nhóm khỉ cái trong đàn. Trong khi hầu hết các con khỉ cái đều hài lòng với vị trí đó, Yakei vẫn tiếp tục chiến đấu.

Theo nhân viên khu bảo tồn, Yakei đã tấn công 3 con khỉ đực ở thứ bậc cao cấp, sau đó đối đầu với Nanchu, khỉ đực dẫn đầu cả đàn trong suốt 5 năm. Ở tuổi 31, Nanchu đã khá già và không thể sánh được với con khỉ trẻ tuổi và đầy quyết tâm như Yakei.

Sau khi Yakei soán ngôi của Nanchu, các nhân viên bảo tồn đã tiến hành một cuộc ”thử nghiệm hạt dẻ”, nội dung là phát hạt dẻ cho những con khỉ để xem con nào lấy trước. Việc những con khỉ đực và cái bước sang một bên để cho Yakei ăn trước đã khẳng định vị trí thủ lĩnh đầu đàn của nó. Kể từ sau đó, Yakei thể hiện một số hành vi thường chỉ gặp ở khỉ đực đầu đàn, chẳng hạn như di chuyển với chiếc đuôi dựng lên và dùng thân rung lắc cành cây. Nó cư xử như một con khỉ đực trưởng thành, trở nên hung dữ hơn với những con khỉ khác.

Mặc dù Yakei có vẻ đã quen với cương vị mới, nhưng chắc chắn nó cũng phải đối mặt với nhiều thách thức. Thời gian thống trị của một con khỉ đực đầu đàn kéo dài từ vài tháng tới hơn một thập kỷ. Những quan sát với đàn khỉ cho thấy mùa giao phối có thể thay đổi mọi thứ đối với Yakei.

Thời gian giao phối trong khu bảo tồn thường kéo dài từ tháng 11 đến tháng 3. Vào mùa sinh sản, khỉ đực và khỉ cái gắn bó với nhau thành cặp. Chúng giao phối, kiếm ăn, nghỉ ngơi và di chuyển cùng bạn tình trong trung bình 16 ngày.

Sau khoảng thời gian này, mối quan hệ gắn bó kết thúc và khỉ cái tìm kiếm bạn tình mới. Khỉ cái thường giao phối với trung bình 4 con đực vào mỗi mùa sinh sản.

Nhà nghiên cứu Katherine Cronin ở Vườn thú Lincoln Park ở Chicago, một chuyên gia về hành vi xã hội và nhận thức của động vật cho biết: ” Mùa giao phối thường hâm nóng mọi thứ trong xã hội khỉ tuyết. Môi trường trở nên cạnh tranh và căng thẳng hơn”

Trong suốt mùa sinh sản trước đó, Yakei cặp với Goro, một con khỉ đực 15 tuổi đứng thứ 6 trong đàn. Theo khu bảo tồn, Goro cắn vào mặt Yakei vào năm 2019. Hành vi này khiến phần hông của Yakei chuyển thành màu đỏ tươi, một dấu hiệu cho thấy nó sẵn sàng coi Goro như bạn tình. Tuy nhiên, kể từ khi Yakei giữ vị trí đầu đàn, Goro dường như mất hứng thú với nó.

Sau đó, một con khỉ đực khác tên Luffy, 18 tuổi và xếp thứ 5 trong đàn, tìm cách quyến rũ Yakei nhưng không thành công (Satoshi Kimoto một hướng dẫn viên ở Takasakiyama cho biết). Yakei có thể cặp cả Goro và Luffy trong mùa sinh sản năm nay. Nhưng gần đây, Yakei thay vì tỏ ra không thích Luffy như trước, đã dần chuyển sang thái độ sợ hãi với con khỉ này.

”Tôi đến thăm Takasakiyama vào tuần trước và quan sát Yakei thể hiện biểu cảm gương mặt thường thấy ở cá thể bậc dưới đối với Luffy”, Kaigaishi chia sẻ.

”Ngoài ra tôi cũng bắt gặp Luffy đang đẩy Yakei để độc chiếm thức ăn”. Mặc dù Kaigaishi cho rằng cần thêm nhiều dữ liệu hơn trước khi có thể đưa ra kết luận, nhưng ông nhận định có vẻ như Luffy đang trội hơn so với Yakei.

Những chuyên gia không rõ liệu hành vi của Yakei là kết quả từ việc mất quyền thống trị hay dấu hiệu nó không muốn ghép đôi với Luffy.

Nếu Yakei tiếp tục thống trị, các nhà khoa học như Kaigaishi sẽ có cơ hội độc đáo để nghiên cứu cách đàn khỉ tuyết sinh tồn dưới sự dẫn dắt của khỉ cái.

• Khỉ tuyết Nhật Bản