Những thách thức của Nhật Bản khi áp dụng hệ thống giám sát gồm hàng ngàn con mắt kỹ thuật để theo dõi người cao tuổi

Sa sút trí tuệ là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến các trường hợp mất tích ở Nhật Bản. Hơn 17,000 người mắc chứng sa sút trí tuệ đã mất tích vào năm 2020, tăng từ 9,600 người vào năm 2012.

Năm đó Chính phủ đã ban hành chính sách quốc gia đầu tiên về chứng mất trí nhớ, và kể từ đó, Chính phủ đã phải vật lộn với việc xây dựng một khuôn khổ pháp lý để hỗ trợ tốt hơn cho những người mắc chứng bệnh này.

Chính phủ khuyến khích tăng cường chăm sóc, quan sát những người bị sa sút trí tuệ, thay vì đưa vào viện dưỡng lão. Bên cạnh mục đích đảm bảo cải thiện chất lượng cuộc sống cả thể chất lẫn tinh thần, Chính phủ hy vọng có thể giảm bớt gánh nặng lên các cơ sở chăm sóc.

Nhưng dịch vụ chăm sóc sa sút trí tuệ tại nhà lại là nguy cơ gây ra hội chứng lo lắng cho những người chăm sóc và cả những người bị suy giảm nhận thức.

Các chính sách quốc gia và thông điệp về hỗ trợ những người bị sa sút trí tuệ thường mâu thuẫn với kỳ vọng của xã hội và hành vi của chính quyền địa phương.

Nhiều gia đình giấu giếm khi trong nhà có người bị sa sút trí tuệ vì sợ hãi sự kỳ thị của xã hội và các bất tiện có thể xảy ra trong cuộc sống cộng đồng.

Đối với những người nhiều lần đi lạc, cảnh sát có thể gây áp lực buộc gia đình phải giữ họ ở nhà hoặc theo dõi chặt chẽ hoạt động di chuyển của họ.

Năm 2007, một người đàn ông 91 tuổi mắc chứng mất trí nhớ, rời khỏi nhà và đi lang thang, cuối cùng bị tàu hoả đâm chết.

Nhà điều hành tàu hoả đã kiện gia đình của ông vì những thiệt hại phát sinh do chậm trễ trong dịch vụ vận tải hành khách, và toà án khu vực đã ra phán quyết có lợi cho phía công ty kia, tuy rằng quyết định đã được đảo ngược trong phần kháng cáo.

Bà Miki Sato, 46 tuổi bị chẩn đoán mắc chứng sa sút trí tuệ cách đây 3 năm, là nhân viên của một công ty cung cấp cơ hội việc làm cho những người mắc chứng bệnh này.

Bà Sato nói rằng những người mắc chứng sa sút trí tuệ rất ”muốn được tin cậy”. Bà cho biết thêm ”Số người chủ động muốn sử dụng các thiết bị theo dõi GPS khá thấp so với số người phải sử dụng chúng”.

Bà Sato đã giúp phát triển một ứng dụng có chức năng theo dõi vị trí để hỗ trợ những người bị sa sút trí tuệ khi họ đi mua sắm. Bà cho biết ”điều quan trọng nhất chính là lựa chọn của cá nhân người đó”.

Tuy nhiên, nỗi sợ hãi bị lạc đường của bà vẫn luôn tồn tại. Vào những ngày tồi tệ nhất, các nhà ga xe lửa và tên đường phố lẫn lộn với nhau trong đầu bà, còn địa chỉ cứ như nhảy múa trong vùng ký ức mông lung.

“Khi các triệu chứng của tôi bộc phát, tôi tự tưởng tượng bản thân đang sử dụng chúng” – bà nói về hệ thống theo dõi.

Nhật Bản vẫn áp dụng các cách tiếp cận tương tự nhau để tìm kiếm trong trường hợp có người mất tích. Các đội tìm kiếm tình nguyện viên được phát động và nhà chức trách phát thông báo trên các đài phát thanh địa phương hoặc trên hệ thống công cộng ở những khu vực lân cận.

Một số địa phương đã chuyển sang các giải pháp công nghệ thấp hơn, chẳng hạn như móc khoá chứa thông tin của người đi lạc. Nhưng khi ngày càng nhiều người mắc chứng sa sút trí tuệ chọn sống ở nhà riêng thì phương án kỹ thuật số càng trở nên hấp dẫn hơn.

Những điều đó cũng có nghĩa là dễ bị xâm phạm đời tư hơn, chẳng hạn như camera an ninh và thiết bị theo dõi có thể được bỏ vào trong giày, đến các tuỳ chọn thụ động hơn như mã QR cũng có thể thiết lập trên móng tay và cảnh báo cho người chăm sóc khi mã được quét.

Mặc dù các địa phương và công ty đã và đang đầu tư lớn vào việc phát triển và quảng bá chương trình giám sát, nhưng hệ thống chưa thực sự phổ biến vì các quan ngại về đạo đức. Đặc biệt rất khó để đánh giá liệu người bị sa sút trí tuệ có đồng ý khi bản thân bị theo dõi như vậy không. Đây là một vấn đề rất phức tạp.

Con trai của ông Uchida, anh Shintaro, làm việc trong toà thị chính đã đăng ký cho cha mình vào năm 2019. Gia đình anh cũng đã đồng ý thảo luận về trường hợp của ông Uchida để công chúng hiểu thêm về chứng mất trí.

Cha anh là một người thích được bận rộn, sau khi nghỉ hưu ông lại lập tức nhận một công việc khác. Tuy nhiên khi bước qua tuổi 70, ông bắt đầu gặp khó khăn trong việc lái xe. Trí nhớ ông giảm dần.

Chương trình theo dõi có thể hạn chế thời gian ông đi lạc, nhưng không thể ngăn chặn điều đó. Vào tháng 3, gia đình ông đã miễn cưỡng đưa ông vào một cơ sở điều dưỡng.

• hệ thống giám sát