Sự mơ hồ mà người Nhật tìm kiếm – ví dụ về Yakuza ra đời từ ý tưởng “Cái ác cần thiết”

Người Nhật nói chuyện rất mơ hồ, và thường bị nói là chẳng biết đang nghĩ gì trong đầu.

Đây thực ra cũng là cách diễn đạt của tiếng Nhật. Vì sao ngôn ngữ của nước này lại mơ hồ, bởi lẽ trong văn hoá Nhật Bản cũng tồn tại nhiều điều mơ hồ.

Một ví dụ về sự mơ hồ này có thể được phân tích thông qua sự ra đời của các Yakuza.

Trong tiếng Nhật có cụm từ 必要悪 (Hitsuyou-aku) tạm dịch là “Cái ác cần thiết”.

Chúng ta đã quen với những câu chuyện nêu bật Chính nghĩa, trừ gian diệt bạo, vậy thì tại sao “cái ác” lại cần thiết? Với một dân tộc tìm kiếm sự mơ hồ như Nhật Bản, làm gì có thứ gọi là “tuyệt đối”.

Đây cũng là chủ đề thường gặp trong các chương trình TV ngày xưa ở Nhật. Một trong số đó là Nezumi Kozō. Nhân vật chính trong câu chuyện này là một tên trộm.

Thế nhưng tên trộm này chỉ trộm của những kẻ giàu có xấu xa và tặng số tiền đã trộm được ấy cho người nghèo khó.

Đã là trộm thì vẫn là trộm, trộm là dở rồi, làm gì có chuyện xem trộm là hành vi chính nghĩa.

Thế nhưng “tên trộm” này vẫn được nhiều người yêu quý, và từ đó định nghĩa về “cái ác cần thiết” ra đời.

Thêm một chương trình nữa có tên Shigoto-nin ya Shikake-nin về một nhóm sát thủ.

Nhóm sát thủ này chịu trách nhiệm hành quyết những tên ác nhân “tai to mặt lớn”, những tên tội phạm ẩn mà cảnh sát không thể đụng vào.

Giết người, dù có là giết tội phạm, cũng không thể gọi là “việc thiện”. Tuy nhiên xã hội vẫn rất cần những người chịu để tay dính bùn như thế, bởi vậy mà gọi là “cái ác cần thiết”.

Nhưng từ nãy đến giờ vẫn chỉ là chuyện trên TV thôi đúng chứ? Thực tế cũng tương tự thôi. Bằng chứng là sự tồn tại của Yakuza.

Yakuza trong thời hiện tại là tổ chức nguy hiểm, làm những việc trái với nhân đạo như buôn bán ma tuý, thế nhưng nguồn gốc sự ra đời của giới Yakuza là bắt nguồn từ ý tưởng “Cái ác cần thiết”. Vai trò của họ là xử lý thích đáng những vấn đề mà pháp luật và cảnh sát không thể giải quyết. Thế nhưng do cách làm của Yakuza không hợp pháp, nên không thể gọi là “chính nghĩa”.

Lúc tôi còn bé, khi đám nhóc bọn tôi ồn ào sẽ bị Yakuza trong xóm la mắng, quát tháo, rất đáng sợ. Thế nhưng qua đó bọn tôi học được rằng “ồn ào là sẽ bị mắng”.

Thế nhưng sau đó hình thái của Yakuza dần thay đổi, và càng đi lệch ra khỏi đạo người. Cuối cùng cảnh sát phải ra tay tiêu diệt các tổ chức Yakuza.

Nếu sự tồn tại của họ gây rắc rối cho quá nhiều người thì đó không còn là “cái ác cần thiết” nữa, chỉ đơn giản là “ác” mà thôi.

Thế nhưng, ngay cả khi hiện tại Yakuza đang bị cảnh sát trấn áp, điều này không có nghĩa “cái ác” sẽ dừng lại. Vẫn còn đó sự hoành hành của Mafia nước ngoài, và những tên tội phạm trẻ tuổi.

Chúng ta không mong “cái ác”, thế nhưng nếu nhìn vào tình hình hiện tại, và khi công lý không có chỗ đứng, chúng ta có cảm nhận được rằng “cái ác là cần thiết”.

• quan điểm Nhật Bản