Lưu giữ và bảo tồn nghề làm ”gương thần” – Món đồ thủ công tinh xảo của nghệ nhân Nhật Bản

Thoạt nhìn chiếc gương này trông không khác gì những chiếc gương bình thường, nhưng khi dùng ánh sáng chiếu vào, gương sẽ phản chiếu hình ảnh của Đức Phật A Di Đà hay Chúa Giê-su.

Những loại ”gương thần” này được sản xuất rộng rãi trong thời kỳ Edo (1603-1867). Trong thời gian đó những người theo đạo Thiên chúa giáo đã sử dụng loại gương này để bí mật thờ Chúa Giê-su. 

Các kỹ năng của nghề làm ”gương thần” được Yamamoto Gokin Seisakusho gìn giữ đến ngày nay. Yamamoto Gokin Seisakusho là một xưởng gương ở phường Shimogyo của Kyoto được thành lập vào cuối thời Edo. Đây cũng là nơi sản xuất ”gương thần” duy nhất còn lại ở Nhật Bản.

Shinji Yamamoto, chủ sở hữu thế hệ thứ 3 của xưởng, đã hồi sinh kỹ thuật làm gương ma thuật vào năm 1974, sau khi bị thất truyền khoảng nửa thế kỷ. Ông Shinji đã cố gắng khôi phục lại việc sản xuất gương ma thuật, sau khi chứng kiến một học giả phương Tây vô cùng quan tâm và yêu thích với quá trình chế tạo ra nó.

Các kỹ thuật làm ra gương đang được Fujio 72 tuổi bảo tồn. Ông là người thừa kế thứ 4 và con trai ông là Akihisa Yamamoto 46 tuổi. Hai cha con họ đã cùng làm ra chiếc gương từng đươc tín đồ Thiên chúa giáo sử dụng, để tặng cho Đức Thánh Cha Phanxicô vào năm 2014.

Akihisa Yamamoto nói, những chiếc ”gương thần” còn trở thành nguồn cảm hứng trong các tác phẩm, bao gồm cả Anime, trò chơi điện tử và xưởng của ông từng nhận được ”hoa hồng” đặc biệt dành cho sản phẩm ”gương thần” từ các nghệ sĩ nước ngoài.

”Tôi muốn bảo tồn kỹ thuật này. Tuy nhiên những gì không cần thiết nữa sẽ khó lòng mà tồn tại. Vì vậy tôi hy vọng sẽ tiếp tục làm việc hết sức để truyền bá kiến thức về kỹ thuật này ở mức độ cao nhất có thể”. Akihisa Yamamoto nói.

Quy trình làm gương

Akihisa giải thích rằng hiện tượng ”gương thần” có thể phản chiếu hoạ tiết từ mặt sau là do trong quá trình làm gương, bề mặt của gương bị cạo, mài và đánh bóng, sau đó được phủ một lớp hỗn hợp của thuỷ ngân, làm thành các vết lồi nhỏ mà mắt thường không quan sát được, nhưng khớp với hoa văn ở mặt sau.

Quá trình sản xuất ”gương thần” đòi hỏi sự liên tiếp của các công đoạn vô cùng tinh vi, bắt đầu từ việc đổ đồng và thiếc nấu chảy được đổ vào khuôn đúc sẵn hoa văn để tạo hình mặt sau của gương.

Tiếp đến, mặt gương được mài bằng 3 dụng cụ gọi là ”sen” và 4 dụng cụ gọt giũa khác.

Với gương thông thường, quá trình mài giũa chỉ mất nửa ngày, nhưng quá trình này đòi hỏi một tháng để làm ra được một chiếc ”gương thần”.

Bề mặt gương được mài càng nhẵn thì hình ảnh phản chiếu của ”gương thần” càng rõ ràng. Nhưng nếu mài quá nhiều, mặt gương có thể bị vỡ nên yêu cầu sự chú ý, cẩn thận cũng như sự kiên nhẫn cao của người thợ thủ công.

”Điều đó có nghĩa là tất cả những nỗ lực trong một tháng đều lãng phí và phải bắt đầu làm lại từ đầu”. Ông Akihisa nói. 

”Đầu óc tôi trở nên hoàn toàn trống rỗng. Điều duy nhất bạn có thể làm trong ngày hôm đó là uống một ly nước và cho bản thân thêm cơ hội. Vì vậy, để có thể làm được nghề này, đam mê chính là yếu tố quyết định” – Ông Akihisa chia sẻ thêm.

Một khi gương đã được mài đến độ mỏng vừa phải, vẫn phải tiếp tục đánh bóng cẩn thận bằng đá mài và 2 loại than. Toàn bộ quá trình làm gương kết thúc với lớp mạ niken.

Ngay lập tức Takahiro Onishi đã ghé thăm xưởng của Yamamoto Gokin Seisakusho và mua ngay một chiếc ”gương thần” với hình ảnh phản chiếu là một ký tự trong tiếng Phạn. Ông đã đặt gương trên bàn thờ Thần đạo tại nhà của mình, thỉnh thoảng sử dụng điện thoại để chiếu đèn lên gương và nhìn vào đó.

Onishi nói: ” Soi gương thường chỉ để nhìn ngắm khuôn mặt nhưng với ”gương thần” bạn đột nhiên nhận ra điều gì đó hoàn toàn khác. Điều đó làm cho tôi cảm thấy như chính tôi đang nhìn thấy niềm vui và nỗi buồn trong một con người. Điều đó cho phép tôi đối diện với con người thật của chính mình”

• gương thần