Jisei no ku – Bài thơ tuyệt mệnh của người Nhật

Điều gì bạn muốn thực hiện trước khi chết? Bạn có muốn để lại một lời nhắn nhủ cho người mà bạn yêu, cho những người quan trọng với bạn.

Hiện tại chúng ta có điện thoại và các phương tiện thông tin liên lạc tiện lợi khác, do đó dù ở xa nhau, việc nhìn mặt nhau lần cuối không phải bất khả thi. Thế nhưng ngày trước, tất cả những gì có thể làm là để lại di ngôn.

Ngày xưa người Nhật có truyền thống để lại thơ tuyệt mệnh, gọi là Jisei no ku. Đúng như cái tên, đây là thông điệp nhắn nhủ với người thân yêu trước khi qua đời, dưới dạng bài thơ. Tiếng Anh gọi là Death Poem.

Bài thơ này thế hiện rất rõ nét quan điểm độc đáo của người Nhật về cái chết.

Hôm nay hãy cùng phân tích vào một Jisei no ku nổi tiếng.

Đây là bài thơ của Minamo no Yoshitsune, một người anh hùng với cuộc đời đầy bi kịch, cùng chiến đấu với anh trai để rồi cuối cùng bị anh trai dồn ép và lấy mạng.

Dưới đây là đoạn diễn nghĩa theo ngôn ngữ hiện đại.

Dù ở kiếp sau, và kiếp sau nữa, ta sẽ lại trùng phùng
Cùng nhau sánh bước, đến tận đám mây thanh tịnh nhuộm màu tím biếc

Người ta cho rằng bài thơ này được ông sáng tác để đáp lại thơ tuyệt mệnh của Benkei, người mà ông đã đồng hành chiến đấu đến phút cuối.

Dưới đây là bài thơ tuyệt mệnh của Benkei.

六道の道のちまたに待てよ君遅れ先立つ習ひありとも

(Ý nghĩa: Hãy chờ đợi giữa chừng trên đường tới âm ty, dù ta có đi trước hay sau người còn lại)

Cả hai bài thơ đều cho thấy sự nuối tiếc khi buộc phải đón nhận cái chết, thế nhưng những cảm xúc được truyền tải vẫn rất nồng nhiệt, và những cảm xúc ấy là cứu cánh cuối cùng, thể hiện chỉ với một điều răn của Phật giáo.

Hay bài thơ sau của Shinsaku Takasugi, một người hoạt động tích cực để hiện đại hoá thế giới của Samurai:

おもしろき　こともなき世を　おもしろく

Dịch nghĩa:

Những điều vô vị tẻ nhạt trên thế gian này, ta sẽ làm nó trở nên thú vị

Những lời này của Takasugi như đảo ngược tất cả những điều bình thường trên thế gian.

Mọi người thường có khoảnh khắc tua lại những điểm nổi bật trong cuộc đời họ ngay trước lúc qua đời. Người Nhật cố gắng sống một cuộc đời viên mãn, để không phải hối tiếc điều gì trong khoảnh khắc nhìn lại này. Đây chính là quan điểm về cái chết của người Nhật.

Ta sẽ để lại điều gì trong bài thơ tuyệt mệnh. Cá nhân tôi nghĩ bài thơ này nói lên cách sống, ước mơ và tính cách của một con người.

Ước mơ của tôi là thông qua Japo có thể kết nối nhiều người trên thế giới với Nhật Bản. Thêm nữa, tôi hy vọng thế giới hoà bình trên tư tưởng hoà bình lấy Nhật Bản làm gốc rễ.

Mỗi người ôm ấp một ước mơ, và đều có mong muốn dù chỉ một chút thôi, ta sẽ đến gần hơn với ước mơ của mình lúc còn sống, và truyền đạt sự mãn nguyện về những gì đã đạt được cũng như tâm nguyện về những điều chưa làm được trong kiếp này trong bài thơ tuyệt mệnh của mình.

• Văn hóa Nhật Bản