Shirota Minoru, chân dung nhà vi trùng học đằng sau Yakult, món đồ uống nổi tiếng Nhật Bản

Hôm nay chúng ta hãy cùng tìm hiểu vào bi kịch, nhưng đồng thời cũng là nguồn cảm hứng cho Shirota Minora sáng tạo ra thức uống nổi tiếng của Nhật Bản Yakult.

Bước vào bất kỳ cửa hàng tạp hoá nào của Nhật, bạn cũng dễ dàng nhìn thấy những chai Yakult nhỏ xinh xếp hàng dài. Đây là thức uống có chứa probiotic, tốt cho sức khoẻ nổi tiếng của Nhật và được toàn thế giới biết đến. Nhưng đằng sau thành công của Yakult là một câu chuyện buồn của người cha đẻ Shirota Minoru.

Shirota Minora vốn là một thanh niên sinh trưởng trong gia đình khá giả, nhưng lại bị xúc động mạnh trước sự nghèo đói. Ông sinh ngày 23 tháng 4 năm 1899 ở Iida, Nagano, là con trai thứ 3 trong một gia đình 7 anh em. Cha ông là một doanh nhân địa phương. Tuy nhà Shirota được xem là giàu có, những hộ gia đình xung quanh họ rất nghèo.

Vào thời điểm đó, nhiều nơi ở Nhật phải chống chịu với nạn mất mùa, sức khoẻ người dân sa sút. Các bệnh truyền nhiễm như kiệt lỵ, sốt phát ban hoành hành. Cậu bé Shirota khi đó đã phải chứng kiến rất nhiều đứa bạn hàng xóm ốm nặng, thậm chí một số đã mất mạng. Từ một góc độ khác, Shirota thấm thía nỗi đau của bệnh tật, nghèo đói bủa vây. Cậu thề sẽ trở thành bác sĩ, để có thể cứu chữa cho những người rơi vào hoàn cảnh như bạn cậu.

Từ đó, Shirota chuyên tâm nghiên cứu y học dự phòng. Năm 1918, anh đăng ký vào trường Đại học Y khoa Tohoku. Năm 1921, ở tuổi 22, anh được nhận vào khoa Y trường Đại học Hoàng gia Kyoto (ngày nay là Đại học Kyoto), bắt đầu đào sâu nghiên cứu vi sinh tại đây.

Shirota tập trung nghiên cứu vi sinh đường tiêu hoá. Nguồn cảm hứng của anh là từ các tác phẩm của nhà sinh vật học Elie Metchnikov. Một trong số đó cho biết những người Bulgaria thường xuyên uống sữa lên men có tuổi thọ cao hơn.

Bước đột phá lớn nhất của Shirota trong những năm nghiên cứu ban đầu là phát hiện ra lợi ích của vi khuẩn axit lactic trong ruột, và khả năng ngăn ngừa các vi khuẩn có hại của nó. Anh tin rằng nên tăng cường loại vi khuẩn này giống như một chất bổ sung để cải thiện sức khoẻ đường ruột.

Nhìn chung, hầu hết các vi khuẩn bifidobacteria đều bị tiêu diệt trước khi đến ruột. Nhưng vào năm 1930, Shirota đã thành công trong việc phân lập một chủng lợi khuẩn đặc biệt của lactobacillus casei có thể tồn tại trong dịch vị. Chủng này được gọi là Lactobacillus casei Shirota, hoặc “chủng Shirota” (シロタ株), đem lại một số lợi ích, bao gồm giúp tiêu hóa tốt hơn, ít vi khuẩn có hại hơn và đường ruột khỏe mạnh hơn. Cùng trong khoảng thời gian này, Shirota lấy bằng tiến sĩ y khoa và trở thành giảng viên tại Đại học Hoàng gia Kyoto.

Sự ra đời của Yakult

Shirota tin chắc rằng chìa khóa của sức khỏe là “không phải để điều trị bệnh, mà là ngăn ngừa bệnh tái phát”. Vì vậy, anh muốn phát triển một chất bổ sung có thể cung cấp chủng Shirota cho càng nhiều người càng tốt ở dạng có thể tiêu thụ được. Shirota tin rằng ai cũng cần sức khoẻ, không quan trọng địa vị của họ ra sao, họ giàu nghèo như thế nào.

Từ đó, Shirota vẫn luôn nghiên cứu, và cuối cùng cho ra đời Yakult, thức uống lên men chứa hàng tỷ đơn vị chủng Shirota.

Tiến sĩ Shirota bắt đầu tiếp thị Yakult vào năm 1935, bằng cách phát từng chai cho bệnh nhân trong khu vực của mình. Sản phẩm nhanh chóng phổ biến và nhu cầu tăng vọt. Vì vậy, Shirota đã thuê một đội bán hàng tận nơi để cung cấp cả đồ uống và thông tin đồ uống cho các khách hàng tiềm năng. Việc kinh doanh phát triển theo kiểu phong trào cấp cơ sở, chỉ bán với giá 5 yên, hay như Shirota đã từng nói “bằng với giá của một bưu thiếp và một điếu thuốc”.

Cuối cùng, hoạt động kinh doanh mở rộng không chỉ trên khắp Nhật Bản mà còn ra nước ngoài, đạt hơn 500 chi nhánh trên toàn thế giới. Shirota thành lập Trụ sở Yakult vào năm 1955 tại Tokyo, đồng thời đảm nhận chức vụ chủ tịch kiêm giám đốc Viện nghiên cứu.

Những cô nàng Yakult

Trong chiến tranh, Shirota đã sáng tạo ra một cách tiếp cận khác để Yakult có thể phổ biến rộng rãi hơn trên khắp Nhật Bản. Để tiếp tục hoạt động kinh doanh, anh cần đảm bảo sản phẩm đến tay mọi người trong tình trạng hoàn hảo, kịp thời và bất chấp mọi điều kiện thời tiết. Yêu cầu này đòi hỏi những nhân viên của anh phải kiên nhẫn, nghiêm túc và tận tâm với nhiệm vụ của mình. Ai có thể đáp ứng điều này tốt hơn những bà nội trợ?

Đây là đoạn Video nhỏ về những cô nàng Yakult thời hiện đại.

Luôn theo kịp thời đại

Yakult là sản phẩm luôn bắt kịp thời đại, thường xuyên tung ra các phiên bản mới để đáp ứng xu hướng thị trường và cả sức khoẻ. Phiên bản mới nhất là Yakult 1000, ra mắt vào tháng 4 năm ngoái, chứa 100 tỷ đơn vị Shirota. Riêng chai đựng Yakult cũng đã trải qua một loạt thay đổi.

Yakult ban đầu được sản xuất trong những chai thủy tinh. Tuy nhiên, do chi phí sản xuất ngày càng tăng, cũng như nghĩ tới sức nặng của sản phẩm mà các cô nàng Yakult phải mang, Shirota chuyển sang dùng hộp nhựa nhỏ hơn, nhẹ hơn và rẻ hơn. Thiết kế mang tính biểu tượng hiện nay là ý tưởng mới lạ phát sinh vào thời điểm đó. Hộp đựng nhỏ gọn vừa vặn trong lòng bàn tay, tiện lợi hơn đối với trẻ nhỏ và người già có khả năng cầm nắm kém. Chất liệu polystyrene rất hợp vệ sinh và an toàn, nắp đậy bằng lá nhôm tạo điều kiện cho không khí xâm nhập vào để quá trình lên men không gián đoạn. Kích thước nhỏ, chỉ 65ml cũng là một lượng an toàn để có thể tiêu thụ trong một lúc.

Chủ nghĩa Shirota và văn hoá kinh doanh của Yakult

Tiến sĩ Minoru Shirota đã đề xuất nhiều ý tưởng quan trọng trong lĩnh vực y tế dự phòng trong suốt quá trình nghiên cứu của mình. Những ý tưởng này đã tạo thành bản chất của Yakult, được gọi chung là “Chủ nghĩa Shirota”, với ba khái niệm chính là:

– Thuốc nên được dùng như một cách phòng bệnh hơn chữa bệnh
– Đường ruột khoẻ mạnh giúp sống lâu hơn
– Ai cũng có thể có sức khoẻ tốt, bất kể giàu nghèo

Chủ nghĩa Shirota cũng hình thành văn hoá kinh doanh của tập đoàn. Matsumoto Masatoshi, trưởng ban nhân sự của Yakult cho biết “Tôi tin rằng bởi vì tất cả các nhân viên ở đây đều nắm vững về chủ nghĩa Shirota, chúng tôi có thể tạo nên nền văn hoá kinh doanh, nơi mà tất cả mọi người cùng nhau làm việc trong yên bình”.

Huyền thoại về Shirota Minoru vẫn còn tiếp diễn

Minoru Shirota qua đời vào năm 1982 ở tuổi 82, sau khi đã hoàn thành mục tiêu và tâm huyết trong hàng thập kỷ của mình. Yakult hiện có mặt trên 30 quốc gia, có cả Bảo tàng tưởng niệm Shirota trong Viện nghiên cứu Trung tâm của Yakult ở thành phố Kunitachi, Tokyo. Tập đoàn Yakult và Viện nghiên cứu này vẫn đang tiếp tục phát triển các công nghệ mới, hướng tới tương lai nhưng vẫn tuân theo Chủ nghĩa Shirota như một kim chỉ nam xuyên suốt.

• câu chuyện Nhật Bản