Ngẫm về sự khác biệt trong quan niệm về nhân tài của người Nhật và người phương Tây qua trò chơi truyền thống

Chắc hẳn rất nhiều người đang đọc bài viết này có mong muốn được làm việc trong các doanh nghiệp Nhật Bản.

Để được tuyển dụng trong các doanh nghiệp Nhật Bản, bạn nên biết về “cách suy nghĩ của doanh nghiệp Nhật liên quan đến vấn đề tuyển chọn nhân sự”.

Bài viết này sẽ chỉ ra sự khác biệt trong suy nghĩ lựa chọn nhân tài giữa các công ty Châu Âu và doanh nghiệp Nhật Bản thông qua phân tích trò chơi truyền thống của hai bên.

Cờ vua và Cờ Shogi.

Cờ vua được du nhập từ Châu Âu còn Shogi là môn thể thao trí tuệ của Nhật Bản.

Shogi được du nhập từ Trung Quốc nhưng sau nhiều thay đổi, nó đã phát triển thành một trò chơi độc đáo của riêng người Nhật.

Vì cả hai đều là trò chơi mang chủ đề chiến tranh, mấu chốt để chiến thắng chính là sử dụng các quân cờ như những quân sĩ trong một trận chiến.

*** Phong cấp con Tốt

Dù là Cờ vua hay cờ Shogi, khi thoả một điều kiện nào đó, các quân cờ sẽ được phong cấp.

Trong Cờ vua, con Tốt (pawn) là con yếu nhất, bị giới hạn nước đi, nhưng lại đông nhất trên bàn cờ.

Nếu so sánh trong quân đội, con Tốt tương đương với những binh sĩ cấp dưới ở hàng đầu tiên, chỉ có một con đường là tiến lên phía trước, khi tiến tới đường cùng sẽ không còn cửa lui nữa.

Thế nhưng khi đi đến hàng cuối cùng của bàn cờ đối diện với nó, con Tốt sẽ được phong cấp.

Con Tốt trong Shogi cũng được phong cấp, nhưng có chút khác biệt về luật này giữa hai bên.

Ban đầu Tốt của Shogi cũng chỉ được tiến về phía trước, nhưng tới 3 hàng cuối cùng phía bên kia bàn cờ, nó có thể được phong cấp và trở nên mạnh hơn (cụ thể Tốt được phong cấp thành tướng vàng).

Tương đương với quân vua (king) bên cờ Vua, bên Shogi có 王将 (quân vua) và 金将 (quân tướng vàng). Hai quân này không thể được phong cấp, các quân còn lại có thể trở thành tướng vàng, hoặc vua.

Chỉ xét về luật phong cấp, bạn đã thấy độ khó của hai trò chơi là khác nhau.

Con Tốt của cờ Vua chỉ có thể mạnh hơn khi đã đến đường cùng, không còn cửa lui. Nhưng con Tốt của Shogi đã có thể tăng thêm sức mạnh trong phạm vi mà quân cờ này vẫn có thể di chuyển được.

Liên hệ với ngành nhân sự, bạn có nhìn thấy sự khác biệt trong cách đối đãi nhân viên giữa Nhật Bản và các quốc gia phương Tây không?

***Tiêu diệt hay không tiêu diệt đối thủ?

Thêm một điểm khác biệt giữa hai môn thể thao, đó là cách ăn quân. Ở cả Cờ vua và Shogi, quân nào bị ăn đương nhiên sẽ bị loại khỏi bàn cờ.

Nhưng cách xử lý tiếp theo thì lại khác.

Trong Cờ Vua, một khi đã bị loại, quân cờ đó sẽ không thể quay lại nữa. Nhưng bên Shogi lại khác.

Do quân cờ bên Cờ vua đã bị tiêu diệt, nó không thể quay lại.

Nhưng ở Shogi, khi bị ăn, quân cờ đó sẽ được đối phương thu nhận.

Người Nhật có thành ngữ thế này:

昨日の敵は今日の友

Hôm qua là kẻ thù, hôm nay là bạn

Dù là kẻ thù cũng không cần thiết phải căm hận hay buộc triệt tiêu lẫn nhau.

Đã là người ưu tú, đứng trước kẻ trước kia từng đối địch, nếu kẻ đó dốc toàn sức mà chiến đấu thì sẽ được kính trọng. Về điểm mấu chốt này, cờ Shogi hoàn toàn khác so với Cờ vua.

Đáng tiếc, nếu bạn nghĩ mọi công ty Nhật đều giữ vững quan niệm này khi tuyển chọn nhân tài, điều đó không đúng, bởi lẽ đã có rất nhiều thay đổi xảy ra trong cách doanh nghiệp Nhật vận hành.

Thế nhưng qua phân tích trò chơi truyền thống của Nhật Bản, chúng ta đã có thể hiểu thêm quan niệm về nhân tài ban đầu của người Nhật.

• quan niệm người Nhật