Nghi vấn: Bậc thầy thơ Haiku – Basho Matsuo thật ra là một Ninja ?
Trong kho tàng văn học Nhật Bản, không thể không nhắc đến đóng góp to lớn của thơ Haiku.
Chỉ vỏn vẹn 3 dòng, 17 chữ, thế mà Haiku khắc hoạ được bao nhiêu phong cảnh lẫn cảm xúc. Và trên dòng chảy lịch sử đó, có một nhà thơ vô cùng nổi tiếng mang tên Basho Matsuo đã cống hiến cả đời cho thơ ca.
Basho sinh năm 1694, ông đã từng chu du khắp nước Nhật, đi đến đâu ông đều cất cao niềm tự hào thơ Haiku đến đó.
Tuy nhiên, vào thời xa xưa, giao thông ở Nhật chưa thuận tiện như bây giờ. Mỗi tỉnh còn gọi là 藩-Han, do một quan phủ đứng đầu. Những quan phủ đó tập trung lại và quy thành một chính phủ gọi là triều đình Mạc Phủ. Và giống như một tấm hộ chiếu để đến từng nước, thời đó, bạn bắt buộc phải có “Tegata” (手形). Tuy nhiên, chúng khác nhau ở điểm, không phải bất kỳ ai muốn đăng ký phát hành cũng được.
Nguyên nhân là do mối quan hệ giữa một số Han không mấy tốt đẹp, vì vậy một khi người dân Han khác sang thì họ sẽ không an lòng trước nguy cơ “quân địch” thăm dò trinh sát hay gây nhiễu loạn dân tình. Vì vậy, chuyển nhà, du lịch hay đơn thuần là việc đi lại giữa các Han cũng gặp không ít khó khăn.
Vậy mà Bosho Matsuo có thể vòng quanh Nhật Bản. Mục đích của ông là gì? Chỉ là để đọc thơ hay sao?
Đầu tiên điểm hết sức kỳ lạ nằm ở chi phí đi lại. Làm sao ông có ngần ấy tiền để du ngoạn trong khi chỉ là một nhà thơ.
Điểm thứ hai nằm ở quãng đường đi. Tập thơ bất hủ của Basho “Oku no hosomichi” chính là cuốn được ông đọc mỗi khi đi đến từng tỉnh, từ Tohoku đến Hokuriku. Để hoàn thành quãng đường đó, ông phải đi bộ hết 2400 km. Hơn cả khoảng cách giữa Hà Nội và TP.Hồ Chí Minh.
Nếu tính trung bình 1 ngày ông đi được 50 km như lời đồn thì chỉ mất 48 ngày là đến được đích. Với một người trung niên ở tuổi 46, thì đây quả là điều phi thường.
Vì vậy, chỉ có một khả năng xảy ra nếu Basho thực sự làm được tất cả những điều đó.
Đó là “ông đích thị là một Ninja”.
Nếu bạn không tin, hãy thử phân tích từ quê quán của ông.
Basho sinh ra tại làng Iga, tỉnh Mie, nơi được gọi là thánh địa của Ninja. Vì vậy, với tư cách làm thuê cho chính phủ, Basho được trả chi phí cũng như dễ dàng đi lại giữa các Han.
Cùng suy luận đó, với thể lực của một Ninja, Basho hoàn toàn có thể di chuyển với tốc độ 50km/ ngày.
Lúc này, tại Sendai có một người tên Masamune Date đã mạnh miệng tuyên bố rằng “Nếu được sinh ra sớm 20 năm, tôi đã có thể cai trị Nhật Bản”. Câu chuyện truyền đến tai Mạc Phủ và Masamune trở thành nhân vật rất được chú ý.
Vì lý do đó, Basho được cử đến Tohoku, cùng cuốn Oku no hosomichi.
Basho hết lời khen ngợi phong cảnh Matsushima nhưng ông chỉ ở lại đó 1 ngày. Sau đó đến bến cảng để bàn về quân sự trong vài ngày. Thấy cảnh đẹp từ đó tức cảnh sinh tình mà làm nên một số bài Haiku. Tại khu vực đó đến nay vẫn còn lưu giữ những ghi chép về sự kiện này.
Đến nay, vẫn không ai biết đâu là sự thật. Tuy nhiên có lẽ chỉ có giả thuyết Ninja mới thoả mãn tất cả các lời đồn về ông, nhà thơ Haiku vĩ đại.
Du lịch Nhật Bản không chừng bạn sẽ gặp được một số hậu thế của ông đang ẩn danh đâu đó không chừng?
Kengo Abe
Thơ Haiku phiên bản Pháp mở đường cho việc sáng tác Haiku phiên bản Việt