Bi kịch của nữ nghệ sĩ bạc mệnh, có công lớn trong việc “hồi sinh” búp bê Hina

Thứ Bảy 09/03/2019 | 7:00 Sáng

Bạn có biết ngày 3 tháng 3 hằng năm là Hina Matsuri – ngày bé gái hay còn gọi là lễ hội búp bê ở Nhật?

Đây là ngày lễ bắt nguồn từ phong tục hơn 1000 năm về trước, trang trí những con búp bê Hina có hình dáng giống con người, mang ý nghĩa cảm ơn, cầu nguyện cho sự trưởng thành của các bé gái trong gia đình.

Búp bê Hina ngày nay đã có phiên bản Gothic Lolita rất được ưa chuộng. Thế nhưng đằng sau hình dạng mới này là câu chuyện cảm động về một người thợ làm búp bê đã qua đời 1 năm trước, cô Yukako Goto.

Ảnh http://crea.bunshun.jp/articles/-/21998?device=smartphone

Đây là hình dạng cơ bản của búp bê Hina, được sắp xếp theo thứ tự cấp bậc như trong hình bên dưới.

Ảnh https://www.pinterest.com/pin/334181234822342525/

Thế nhưng để trang trí được như thế này tốn rất nhiều không gian, do đó ngày nay người ta chỉ giữ lại hai con búp bê ở trên đỉnh của bộ.

Ảnh http://ningyo-tokunaga.co.jp/hina.html

Tuy có tối giản đi, nhưng thiết kế cơ bản vẫn giữ nguyên suốt 1000 năm. Chính cô Goto là người đã thổi làn gió mới vào nghệ thuật trang trí búp bê Hina.

Nếu bạn là dân trong giới Cosplay, chắc cũng không lạ lẫm gì với khái niệm Gothic Lolita. Đây là một phong cách thời trang nữ tính đi kèm với các phụ kiện váy, nơ, ren,…đem lại cảm giác vừa tinh tế vừa đáng yêu. Sẽ như thế nào nếu những phụ kiện xinh xắn này được mặc trên người búp bê?

Ảnh http://crea.bunshun.jp/articles/-/21998?device=smartphone

Trên phông nền gồm hai màu chủ đạo đen trắng, sử dụng những chất liệu phổ biến của phong cách Gothic trên búp bê Hina, sản phẩm cuối cùng đem lại cảm giác vừa truyền thống vừa cổ điển, vừa có nét quyến rũ của phương Tây vừa không làm mất chất Á Đông.

Ngay sau khia chia sẻ mẫu design này lên Twitter, Goto nhận được hơn 50,000 lượt re-tweet và ngay lập tức trở nên nổi tiếng.

Sau đó, Goto cho ra mắt thêm một phiên bản khác.

Ảnh http://crea.bunshun.jp/articles/-/21998?device=smartphone

Lấy bối cảnh một đám cưới trong rừng, trên tay chàng trai là gối buộc nhẫn có chứa 2 chiếc nhẫn kết hôn, còn trong tay cô gái là một chú chim nhỏ.

Ngoài ra, Goto còn sáng tạo thêm trên 300 mẫu búp bê Hina phong cách Gothic với nhiều chủ đề đa dạng.

Ảnh http://crea.bunshun.jp/articles/-/21998?device=smartphone

Mỗi tác phẩm của nữ nghệ sĩ thể hiện sự sáng tạo vượt bậc nhưng vẫn kế thừa tinh hoa từ truyền thống hơn 1000 năm của những con búp bê Hina. Tuy nhiên, thảm kịch đã xảy ra với Goto khi cô đột nhiên ngã guỵ tại nhà riêng sau đó được đưa đến bệnh viện. Cô bị chẩn đoán mắc phải ung thư buồng trứng giai đoạn cuối.

Tuy vậy nữ nghệ sĩ vẫn kiên nhẫn với công việc của mình.

Ảnh http://crea.bunshun.jp/articles/-/21998?device=smartphone

Chỉ sau 2 tháng từ lúc biết được bệnh tình của mình, Goto qua đời tại nhà riêng, sau khi hoàn tất tác phẩm cuối cùng, hưởng dương 49 tuổi.

Được biết, Goto sinh trưởng trong một gia đình có truyền thống sản xuất búp bê qua 3 thế hệ. Tuy vậy sau khi tốt nghiệp, cô lại trở thành một phát thanh viên truyền hình. Dành cả thời thơ ấu để quan sát người ông say mê với những con búp bê Hina, máu nghệ sĩ dường như đã trở thành một phần trong con người Goto. Cuối cùng, cô quyết định bỏ công việc hiện tại và tiếp nối nghề gia truyền.

Tỷ lệ sinh ở Nhật đang giảm dần. Khi số lượng bé gái được sinh ra ít đi, nhu cầu trang trí búp bê Hina cũng giảm xuống. Chưa kể người Nhật ngày nay sống trong những khu chung cư đông đúc, điều kiện rất hạn chế để có thể trang trí búp bê Hina trong nhà. Chính vì vậy mà số lượng búp bê Hina bán ra hằng năm liên tục đi xuống. Chính Goto là người đã bắt đầu cuộc cách mạng hồi sinh cho những con búp bê Hina dưới một hình dạng mới.

Ảnh http://crea.bunshun.jp/articles/-/21998?device=smartphone

Thông thường, việc chế tạo búp bê sẽ được chia ra nhiều công đoạn, do những người khác nhau đảm nhiệm. Ví dụ, có người phụ trách chế tác phần đầu, có người may trang phục, làm đồ trang sức,…Quá trình cần số lượng nhân công rất lớn, khoảng chừng 50 nghệ nhân. Thế nhưng với Goto, cô đã hoàn thành tác phẩm người cá đầu tay một mình.

Ảnh http://crea.bunshun.jp/articles/-/21998?device=smartphone

Đây chính là tác phẩm đầu tiên của nữ nghệ sĩ.

Ảnh http://crea.bunshun.jp/articles/-/21998?page=3

Ngay từ những sản phẩm đầu tiên, ý tưởng của Goto đã vượt thoát ra khuôn mẫu truyền thống, do đó không có nghệ sĩ nào cảm được nhãn quan của Goto để giúp đỡ cô cả.

Để có thể cho ra sản phẩm cuối cùng, nữ nghệ sĩ tỉ mỉ ngày đêm, chuyên tâm chế tạo từng chi tiết nhỏ. Thay vì chỉ tập trung vào một khâu duy nhất, việc phải tự làm tất cả các khâu mang lại cho Goto cái nhìn tổng thể. Không ai khác, cô là người hiểu rõ nhất về sản phẩm mình làm ra, do đó Goto quyết tâm thổi cái hồn, cái chất riêng biệt, mang đậm cá tính của mình vào những con búp bê.

Theo quan niệm thông thường ở Nhật, trang phục màu đen là biểu tượng của cái chết, tang tóc bi thương. Nhiều nghệ nhân khác đã từng tỏ ý phản đối tác phẩm của Goto vì cho rằng chúng chỉ mang lại điềm gỡ, nhưng nữ nghệ sĩ không từ bỏ mà rất kiên định và dám khác biệt, cái cô cho là sáng tạo và đổi mới.

Ảnh http://crea.bunshun.jp/articles/-/21998?page=3

Tuy không được giới nghệ sĩ trong nước đánh giá cao, tác phẩm của Goto rất được lòng những người có chuyên môn ở nước ngoài. Búp bê Hina phong cách Gothic Lolita đã được trưng bày tại triển lãm di sản thế giới ở Ý.

Ảnh http://crea.bunshun.jp/articles/-/21998?page=3

Dù cuộc đời gắn liền với búp bê Hina, Goto không thể có con, dù đã kết hôn. Hai vợ chồng rất tuyệt vọng, người chồng chia sẻ rằng có lẽ vì thế mà Goto đối xử với những con búp bê như đứa con chính mình mang nặng đẻ đau mà thành.

Ảnh http://crea.bunshun.jp/articles/-/21998?page=4

Tài năng nhưng bạc mệnh, cuối cùng đóng góp của nữ nghệ sĩ cũng đã được công nhận. Những tác phẩm cô để lại chính là di sản to lớn cho nền nghệ thuật nước nhà. Nhiều nghệ nhân khác được truyền cảm hứng từ phong cách của Goto để cho ra mắt những bộ váy độc đáo.

Ảnh http://crea.bunshun.jp/articles/-/21998?page=5

Yukako Goto – nữ nghệ sĩ bạc mệnh đã góp công rất lớn trong việc “hồi sinh” những con búp bê Hina với một diện mạo mới mẻ. Dám thay đổi, dám khẳng định, độc lập và sáng tạo, tuy cuộc đời đã cướp đi mạng sống của cô, nhưng tài năng này sẽ luôn được nhớ đến.

Kengo Abe