Hoa anh đào và cái chết:
Mỹ học về cái chết

Hoa anh đào Nhật Bản nở đẹp từ cuối tháng 3 đến tháng 4 và ở những vùng lạnh hơn vào khoảng tháng 5.

Loài hoa này không chỉ được người Nhật yêu thích mà còn thu hút du khách từ khắp nơi trên thế giới đến Nhật Bản để chiêm ngưỡng.

Hoa anh đào – Biểu tượng của đất nước Nhật Bản

Hoa anh đào Somei-Yoshino, được xem như biểu tượng của hoa anh đào Nhật Bản, là kết quả của quá trình nhân giống chọn lọc chứ không xuất hiện tự nhiên. Đặc biệt, giống hoa này không thể tự thụ phấn và nhân giống bằng cách gieo hạt, mà chỉ có thể nhân giống bằng phương pháp chiết cành.

Do đó, tất cả giống cây anh đào Somei-Yoshino trên khắp Nhật Bản đều có chung DNA, nghĩa là chúng là bản sao của nhau. Số lượng cây Somei-Yoshino trên toàn quốc ước tính lên đến vài triệu cây.

Vì sao người Nhật yêu thích hoa anh đào Somei Yoshino đến vậy?

Bài viết này sẽ khám phá khía cạnh “vẻ đẹp của cái chết” trong văn hóa Nhật Bản, góp phần lý giải sự yêu thích của người Nhật đối với hoa anh đào Somei Yoshino.

Đặc trưng của Somei-Yoshino

Mặc dù Nhật Bản sở hữu đa dạng nhiều loại hoa anh đào nhưng Somei Yoshino vẫn nổi bật với những đặc điểm riêng biệt so với các giống khác.

1. Hoa nở trước khi lá xuất hiện

Hoa Somei Yoshino nở trước khi lá mọc. Nhờ vậy, sắc hoa rực rỡ không bị che khuất bởi màu xanh của lá.

Khác với các loại hoa anh đào khác nở rải rác, Somei Yoshino có đặc điểm nở hoa đồng loạt trên cây. Khiến cho khung cảnh hoa anh đào càng thêm rực rỡ và nổi bật.

2. Màu sắc đẹp

Không giống như các giống hoa anh đào khác.

Khi nhìn gần, hoa anh đào Somei Yoshino có màu gần như trắng. Nhìn từ xa, hoa sẽ phảng phất sắc hồng nhẹ nhàng.

Chính sự chuyển đổi tinh tế này tạo nên vẻ đẹp thu hút của hoa Somei Yoshino.

3. Cách hoa nở rất đẹp

Với các giống khác, hoa nở thành từng cụm, tạo hình dạng tròn, có thể nhìn thấy rõ từng cụm hoa riêng biệt.

Tuy nhiên, đối với hoa anh đào Somei-Yoshino, hoa nở rải rác trên khắp cành cây, tạo nên vẻ đẹp tổng thể hài hòa, mềm mại, khiến toàn bộ cây như được bao phủ bởi một lớp màu hồng nhạt.

Loài hoa tượng trưng cho sự chia ly và cái chết lý tưởng

Dù sở hữu vẻ đẹp rực rỡ, nhưng người Nhật lại liên tưởng loài hoa anh đào này với ý nghĩa “chia ly” và “cái chết”.

Bạn có từng bắt gặp những hình ảnh sau trong phim Nhật Bản?

• Cảnh nhân vật chính qua đời:

Bên ngoài là khung cảnh hoa anh đào nở rộ rực rỡ.

Hoa anh đào tượng trưng cho sự kết thúc của cuộc đời.

• Cảnh samurai thực hiện seppuku:

Hoa anh đào rơi lả tả xung quanh.

Vẻ đẹp mong manh của hoa anh đào tô đậm bi kịch của sự hy sinh.

• Cảnh chia tay người yêu:

Nền sau là khung cảnh hoa anh đào nở rộ.

Vẻ đẹp lãng mạn của hoa anh đào làm tăng thêm cảm xúc cho cảnh chia tay.

Mỹ học về cái chết của Nhật Bản

Người Nhật có một triết lý thẩm mỹ về sự lụi tàn, được gọi là “Shishokan” (quan điểm về sự sống và cái chết).

Đây là một quan niệm thẩm mỹ về cách con người ta nên chết.

Quan niệm này cho rằng con người ai cũng sẽ chết, và điều quan trọng là ta nên sống sao cho khi chết đi ta có thể ra đi một cách đẹp nhất.

Mục đích của cuộc sống không phải là cố gắng sống sót bằng mọi giá, mà là sống một cách đẹp đẽ và chết đúng nghĩa như một con người.

Đây chính là quan niệm về sự sống và cái chết của người Nhật.

Hoa anh đào nở rộ rực rỡ trong khoảnh khắc ngắn ngủi, khoe sắc đẹp tuyệt vời nhất của mình rồi nhanh chóng tan biến theo gió.

Những loài hoa khác, ví dụ như hoa hồng, sau khi kết thúc giai đoạn đẹp nhất sẽ chuyển sang màu nâu và vẫn bám trên cành.

Hoa anh đào chỉ nở rộ rực rỡ trong vài ngày, sau đó cánh hoa sẽ rụng gần hết. Chúng ta không thể nhìn thấy cảnh hoa anh đào chuyển màu nâu trên cành như những loài hoa khác.

Từ đó, người Nhật cảm nhận được sự “thanh tao” trong vẻ đẹp của hoa anh đào và mong muốn “khi mình chết đi cũng sẽ đẹp đẽ và thanh tao như hoa anh đào”.

Điều này thể hiện mối liên hệ giữa hoa anh đào và quan niệm về sự sống và cái chết của người Nhật

Mong muốn tụ hội dưới gốc hoa anh đào quê hương

Nhật Bản đã mất đi vô số chiến binh trong Thế chiến thứ hai. Đặc biệt là trong giai đoạn sau, các phi công cảm tử tham gia các cuộc xuất kích đều tâm niệm “chết là chuyện đương nhiên”. Lời hứa hẹn của họ khi đó là “Gặp nhau dưới gốc anh đào Yasukuni”.

Yasukuni là ngôi đền ở Tokyo thờ những người đã hy sinh vì Nhật Bản.

Yasukuni là nơi những người đã chiến đấu và hy sinh anh dũng vì nước Nhật tụ họp.

Hoa anh đào ở Yasukuni nở rộ rực rỡ, vô cùng xinh đẹp. Có người nói rằng, chính vì nơi đây quy tụ linh hồn của những người đã hy sinh vì nước Nhật nên hoa mới đẹp đến vậy.

Cảm nhận hình ảnh linh hồn họ tụ tập tại Yasukuni, cùng nhau thưởng thức rượu dưới tán hoa anh đào rực rỡ, đó chính là ý nghĩa của đền thờ Yasukuni – nơi để bày tỏ lòng biết ơn đối với những người đã hy sinh để bảo vệ Nhật Bản.

Có lẽ, chỉ khi nhìn ngắm hoa anh đào với tất cả những cảm xúc, không chỉ vẻ đẹp rực rỡ mà còn cả sự cô đơn và ảm đạm, ta mới có thể hiểu được quan niệm về sự sống và cái chết của người Nhật.

Và với ý thức về quan niệm đó, hãy cùng nhau thưởng thức rượu sake Nhật Bản dưới tán hoa anh đào xinh đẹp, bạn nhé?