Nền kinh tế Nhật Bản: Phục hồi nhờ hồi sinh các ngành công nghiệp?

Nhật Bản chìm trong suy thoái hơn 30 năm.

Thế hệ trẻ lớn lên không biết “thời kỳ hoàng kim” là gì, nhưng giờ đây, những người tiên phong đang nỗ lực hồi sinh các ngành công nghiệp đã mất để vực dậy nền kinh tế.

Vậy điều gì đang xảy ra ở Nhật Bản sau khi đồng yên giảm giá?

Ngành công nghiệp bán dẫn hồi sinh

Chất bán dẫn là thành phần chính của máy tính.

Vào thập niên 1980, Nhật Bản nắm giữ thị phần lớn nhất thế giới trong lĩnh vực này, đóng góp đáng kể cho sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế.

Khi đó, thị phần toàn cầu của Nhật Bản đạt hơn 50%, một con số cho thấy sức mạnh vượt trội của ngành công nghiệp bán dẫn nước này.

Tuy nhiên, sau khi Hiệp định Chất bán dẫn được ký kết giữa Nhật Bản và Hoa Kỳ, ngành công nghiệp bán dẫn Nhật Bản bắt đầu rơi vào giai đoạn suy thoái.

Tuy nhiên, Nhật Bản vẫn giữ vị thế mạnh mẽ trong lĩnh vực sản xuất máy móc và vật liệu cho ngành bán dẫn. Mặc dù tâm điểm của ngành công nghiệp này đã chuyển sang Đài Loan và Hàn Quốc, nhưng vai trò của Nhật Bản vẫn rất quan trọng.

Ngày nay, bán dẫn không chỉ hiện diện trong máy tính mà còn là thành phần thiết yếu trong xe hơi, thiết bị gia dụng, điện thoại di động và vô số sản phẩm khác.

Với bối cảnh đồng Yên giảm giá xuống mức thấp nhất trong 34 năm qua, Nhật Bản đang nỗ lực tái sinh ngành công nghiệp bán dẫn để lấy lại vị thế dẫn đầu.

Renesas Electronics, nhà sản xuất chất bán dẫn lớn của Nhật Bản, đã tái khởi động nhà máy trong nước sau 9 năm im ắng. Động thái này mở ra làn sóng tương tự từ các doanh nghiệp khác, hứa hẹn sự hồi sinh cho ngành công nghiệp bán dẫn Nhật Bản.

Đại dịch COVID-19 đã gây ra tình trạng thiếu hụt nguồn cung chất bán dẫn trên toàn cầu, ảnh hưởng tiêu cực đến nền kinh tế thế giới.

Tuy nhiên, việc đẩy mạnh sản xuất chip nội địa tại Nhật Bản có thể mang lại nhiều lợi ích cho các ngành công nghiệp khác trong nước và thúc đẩy xuất khẩu, đặc biệt trong bối cảnh đồng Yên giảm giá.

Đưa máy bay Nhật Bản ra thế giới

Sau thất bại trong Thế chiến thứ hai, ngành công nghiệp hàng không Nhật Bản phải đối mặt với nhiều thách thức to lớn.

Việc giải thể ngành, hủy bỏ các khóa học về khí động học tại trường đại học đã kìm hãm sự phát triển của lĩnh vực này trong suốt nhiều thập kỷ.

Tuy nhiên, giờ đây, thời điểm cho sự thay đổi đã đến.

MRJ (Mitsubishi Regional Jet), một chiếc máy bay phản lực chở khách tầm trung do Tập đoàn Mitsubishi phát triển, đã chính thức ngừng phát triển vào tháng 2 năm 2023 sau hành trình đầy gian nan.

Dự án đầy tham vọng này, với số vốn đầu tư khổng lồ lên tới 180 tỷ yên, đã phải đối mặt với nhiều thử thách, bao gồm việc không thể đạt được chứng nhận bay từ Mỹ, dẫn đến việc không thể đưa vào hoạt động thương mại.

Người ta tin rằng nếu chiếc máy bay 950.000 linh kiện (gấp 30 lần so với ô tô) được đưa vào sản xuất hàng loạt sẽ là cứu cánh cho không chỉ Tập đoàn Mitsubishi mà còn nhiều doanh nghiệp Nhật Bản.

Tưởng chừng như mọi chuyện đã kết thúc thì tia sáng hy vọng đã ló rạng vào năm nay khi Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản quyết định tái khởi động dự án.

Với sự hợp tác giữa chính phủ và các doanh nghiệp tư nhân, dự án MRJ sẽ được tiếp tục thực hiện với tổng vốn đầu tư khổng lồ lên tới 5 nghìn tỷ yên.

Bên cạnh dự án MRJ đầy tham vọng, một tín hiệu tích cực khác cho ngành công nghiệp Nhật Bản là triển vọng chế tạo máy bay tiêm kích thế hệ tiếp theo cho Lực lượng Phòng vệ trên không Nhật Bản (JASDF), bảo vệ bầu trời Nhật Bản.

Trong quá khứ, Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản (JASDF) chủ yếu sử dụng máy bay tiêm kích do Mỹ sản xuất.

Dự án phát triển máy bay tiêm kích nội địa F-2 cũng gặp nhiều khó khăn khi phải phụ thuộc vào sự hỗ trợ kỹ thuật từ Mỹ, dẫn đến việc hợp tác phát triển chung.

Rút kinh nghiệm từ những bài học quá khứ, Nhật Bản đang hợp tác với Anh và Ý để phát triển máy bay tiêm kích chủ lực thế hệ tiếp theo mang tên F-3.

Dự án phát triển máy bay tiêm kích F-3 đang được tiến hành khẩn trương với mục tiêu hoàn thành vào năm 2035.

Bên cạnh việc đáp ứng nhu cầu quốc phòng, chính phủ Nhật Bản cũng đang nỗ lực để máy bay tiêm kích F-3 có thể xuất khẩu ra thị trường quốc tế.

Việc xuất khẩu vũ khí luôn là một chủ đề gây tranh cãi, nhưng máy bay tiêm kích F-3, được chế tạo dựa trên công nghệ hàng không tiên tiến hàng đầu thế giới, có thể mang lại nhiều lợi ích cho ngành hàng không Nhật Bản.

Công nghệ tiên tiến được áp dụng trong F-3 có thể được ứng dụng vào các dự án chế tạo máy bay chở khách dân dụng trong tương lai, góp phần nâng cao vị thế của ngành hàng không Nhật Bản trên thị trường quốc tế.

Có thể hình dung một ngày nào đó, những chiếc máy bay “Made in JAPAN” sẽ bay trên bầu trời khắp nơi trên thế giới.

Những dấu hiệu hồi phục kinh tế đang dần xuất hiện ở nhiều nơi tại Nhật Bản, khơi dậy niềm hy vọng thoát khỏi giai đoạn trì trệ kéo dài 30 năm được gọi là “thập niên mất mát”.