Nguyên nhân dẫn đến 30 năm suy thoái kinh tế tại Nhật Bản

Nguyên nhân dẫn đến 30 năm suy thoái kinh tế tại Nhật Bản

Hiện nay, kinh tế Việt Nam đang ở thời kỳ tăng trưởng mạnh mẽ. Điều này dễ khiến chúng ta lầm tưởng rằng tăng trưởng kinh tế sẽ kéo dài mãi mãi, nhưng thực tế cho đến hiện tại, trong lịch sử chưa từng có quốc gia nào phát triển vĩnh viễn.

Ngay cả La Mã hay Mông Cổ – những đế chế từng tưởng chừng như có thể thống trị cả thế giới – cuối cùng cũng suy tàn.

Tại sao nền kinh tế Nhật Bản từng rực rỡ trong thập niên 1980 lại rơi vào suy thoái, và vẫn tiếp tục kéo dài cho đến hôm nay?

Hãy cùng tìm hiểu, để mỗi người chúng ta có thể rút ra bài học sinh tồn khi kinh tế đi vào giai đoạn trì trệ.

Thập niên 1980 – thời hoàng kim rực rỡ

Vào những năm 1980, kinh tế Nhật Bản đạt đến đỉnh cao. Giá cổ phiếu tăng liên tục, giá bất động sản cũng tăng không ngừng. Giá bất động sản lúc này tăng cao đến mức thậm chí người ta từng nói rằng tổng giá trị bất động sản của toàn nước Nhật có thể mua toàn bộ bất động sản nước Mỹ tới 4 lần.

Trong sự phồn vinh ấy, các nhà hàng cũng hoạt động hết công suất và phát triển mạnh mẽ. Rượu vang thượng hạng, thực phẩm cao cấp nhập khẩu từ khắp nơi trên thế giới, những món càng đắt tiền là càng nhanh chóng bán hết trước.

Khái niệm tiết kiệm dường như không tồn tại, thứ được ưu tiên trong cuộc sống thường ngày là những thứ tốt nhất, thoải mái nhất. Mọi người đi lại chủ yếu bằng taxi. Taxi thiếu trầm trọng đến mức người ta phải giơ tờ 10.000 yên ra để bắt được xe. Ở nhiều công ty còn tặng nhân viên mới xe sang để họ không bỏ việc.

Doanh nghiệp Mỹ, bất động sản nổi tiếng tại Mỹ… đều bị người Nhật thu mua ồ ạt, đến mức thế giới gọi người Nhật là Economic Animals – “Động vật kinh tế”.

Quyết định năm 1985 tại khách sạn Plaza – khởi đầu của cú sụp đổ

Năm 1985, tại khách sạn Plaza (New York), lãnh đạo các nước lớn nhóm họp.

Họ cho rằng đồng yên đang quá rẻ, khiến hàng Nhật bán quá rẻ trên thế giới và các nước khác không thể cạnh tranh nổi.

Sau những thoả thuận trong cuộc họp, giá trị đồng yên tăng vọt.

Giá trị đồng yên tăng cao, trước mắt nghe có vẻ tốt, nhưng đối với Nhật Bản khi đó, kinh tế vốn dựa vào xuất khẩu, điều này trở thành cú đánh chí mạng khiến hàng Nhật trở nên đắt đỏ và khó bán.

Nền kinh tế bong bóng

Để ứng phó với tình hình này, chính phủ Nhật đã lưu hành một lượng lớn đồng yên Nhật trong nước. Các doanh nghiệp được cho vay với lãi suất cực thấp nhằm thúc đẩy kinh tế.

Nhưng người dân lại suy nghĩ rằng:

• “Làm ăn càng lúc càng khó khăn, hàng hoá sản xuất cũng khó mà bán ra được.

Trong khi vay tiền thì dễ, lãi lại thấp, sao không vay tiền để đầu tư, kiếm tiền nhanh hơn?”

Với suy nghĩ này, nhiều người bắt đầu đổ tiền vào chứng khoán và đặc biệt là bất động sản. Ai cũng tin rằng giá bất động sản sẽ mỗi lúc một tăng, tạo ra lợi nhuận, nên họ đổ xô vào đầu tư.

Họ vay tiền mua đất, vài năm sau, giá tăng, họ dùng đất đó làm tài sản thế chấp để vay thêm và mua đất mới giá trị hơn…

Một vòng xoáy giả kim thuật.

Đến năm 1989, chính phủ nhận ra nền kinh tế bong bóng mà các chính sách họ đưa ra đã trở nên mất kiểm soát. Họ tăng mạnh lãi suất và siết chặt việc vay tiền.

Cú phanh quá đột ngột khiến nền kinh tế khựng lại.

Bong bóng bất động sản vỡ, giá đất rơi về mức phù hợp hơn với thực tế. Hàng loạt người lỗ nặng, nhưng lúc đó lại rất khó vay tiền để vực dậy.

Cùng với các vấn đề khác trong kinh tế, Nhật Bản rơi vào thời kỳ suy thoái kéo dài hơn 30 năm, và đến hôm nay vẫn chưa thể phục hồi hoàn toàn.

Quay lại thời hiện đại – Trung Quốc và Việt Nam

Trung Quốc trong những năm gần đây cũng trải qua giai đoạn giá bất động sản liên tục tăng vọt, và hiện nay sự suy giảm của ngành bất động sản được cho là nguyên nhân chính gây ảnh hưởng đến toàn bộ nền kinh tế của quốc gia này.

Còn Việt Nam thì sao?

Giá bất động sản, đặc biệt tại trung tâm các thành phố lớn, đã ở mức rất cao.

Muốn biết giá có hợp lý hay không, chỉ cần nhìn vào mục đích sử dụng thực tế.

So với việc đầu tư, người ta chủ yếu mua chung cư để ở. Thế nhưng nếu giá căn hộ chung cư được bán với giá vượt xa khả năng của người có nhu cầu mua ở thì người cần không thể mua và bất động sản cũng không bán ra được. Như vậy thì trong tương lai, nguy cơ giá bất động sản sẽ phải giảm mạnh để có thể bán là hoàn toàn có thể xảy ra.

Theo Quý vị, giá bất động sản hiện tại ở Việt Nam có hợp lý không?

Những người “thoát hiểm” trong bong bóng kinh tế Nhật Bản

Bên cạnh những sụp đổ thì cũng có những người và doanh nghiệp khéo léo tránh khỏi ảnh hưởng của nền kinh tế chung, bằng cách giữ vững các nguyên tắc:

1. Không chạy theo bất động sản mà bỏ bê ngành nghề chính của mình.
2. Không vay nợ quá sức để đầu tư.
3. Bán ra khi giá đang tăng, không ôm lâu để lỡ mất thời điểm vàng.

Trong lịch sử, chưa từng có quốc gia nào mà giá bất động sản tăng mãi không dừng.

Người Nhật từng tin rằng giá bất động sản chỉ có tăng, không có giảm. Và ngày nay một bộ phận nhà đầu tư Việt Nam cũng có suy nghĩ này. Thế nhưng tôi nghĩ rằng đối với quan điểm này thì Quý vị nên xem lại các tư liệu về kinh tế để có góc nhìn rộng hơn và hành động cẩn trọng hơn.

Việc đầu tư vào bất động sản không có gì là bất thường. Tuy nhiên, nếu cảm thấy nó quá xa rời nền kinh tế thực thì cần phải cực kỳ cẩn trọng.

Hãy nhìn lại bài học của Nhật Bản để tránh rơi vào một cuộc suy thoái kéo dài tương tự.

Tác giả: Abe Kengo

Biên dịch: Maeri Phương Kỳ