Thông tin sai lệch gây chết người – Bài học rút ra từ trận động đất kinh hoàng

Thông tin sai lệch gây chết người – Bài học rút ra từ trận động đất kinh hoàng

Vào năm 1923, một trận động đất dữ dội đã xảy ra ở vùng Kanto của Nhật Bản. Các thành phố, bao gồm cả Tokyo, bị tàn phá hoàn toàn.

Thời điểm động đất xảy ra là 11 giờ 58 phút sáng, đúng vào lúc nhiều gia đình và hàng quán đang nấu ăn, dẫn đến bắt lửa và hoả hoạn lan rộng gây ra thiệt hại lớn.

Bà tôi khi đó đang sống ở Tokyo cũng là một nạn nhân của trận động đất ấy.

Theo lời bà kể, người dân hoảng loạn chạy trốn khỏi biển lửa, chen chúc trên những cây cầu và bờ sông, thậm chí bước xuống vùng nước cạn gần bờ sông để không bị bắt lửa. Người kéo đến càng lúc càng nhiều, trong tình trạng hoảng loạn ấy, nhiều người bị dòng người phía sau xô ngã xuống sông và chết đuối.

Tổng cộng, hơn 100.000 sinh mạng đã bị cướp đi trong thảm họa này.

Giữa lúc hỗn loạn và đau thương ấy, một bi kịch đã xảy ra, một tin đồn thất thiệt đã dẫn đến cái chết thương tâm của một số người.

Nạn nhân của tin đồn đó chính là những người Triều Tiên đang sinh sống tại Nhật Bản (bao gồm người Hàn Quốc và Bắc Triều Tiên).

Trong tình hình hỗn loạn do động đất và hoả hoạn gây ra, những tin đồn thất thiệt không biết từ đâu bắt đầu lan truyền.

Nào là:

• “Người Triều Tiên đã bỏ thuốc độc vào giếng nước.”,

hay:

• “Họ đang phóng hoả và gây bạo loạn.”

Những người dân đang kiệt sức, mất phương hướng trong thảm họa đã tin vào những lời đồn vô căn cứ đó.

Tin đồn lan nhanh như lửa, và những người Nhật vốn hiền lành, tử tế cũng mất đi lý trí, hành động vượt quá giới hạn

Ở khắp nơi, người dân tự tổ chức các đội tự vệ. Ban đầu, họ chỉ tuần tra để giữ an ninh cho khu vực, nhưng dần dần, sự sợ hãi và nghi ngờ khiến họ trở nên mù quáng.

Những người này mang theo kiếm, súng săn, đi khắp phố phường và bắt người qua đường phải nói câu “15 yên 50 xu” bằng tiếng Nhật.

Sở dĩ họ buộc mọi người nói câu này là bởi trong tiếng Nhật câu này có các từ có vần giống nhau khi đọc, và khi phải nói nhanh rất khó để người nước ngoài có thể phát âm trôi chảy.

** Để dễ hiểu thì câu này khó phát âm tương tự như những câu như là: “Buổi trưa ăn bưởi chua” hay “Luộc hột vịt lộn, luộc lộn hột vịt lạc” trong tiếng Việt của chúng ta vậy.

Ai không phát âm chuẩn được câu này sẽ bị xem là “người Triều Tiên” và bị hành hung.

Những vụ việc như vậy đã xảy ra ở khắp vùng Kanto, đặc biệt là Tokyo. Được biết số nạn nhân của vụ việc lên đến hàng trăm người.

Tồi tệ hơn là ngay cả cảnh sát và quân đội lúc ấy cũng bị cuốn vào tin đồn sai lệch.

Báo đài cũng đăng tải những thông tin ấy như thể đó là sự thật

Tuy nhiên, vẫn có những người giữ được lương tri.

Tại thành phố Yokohama (tỉnh Kanagawa), hơn 1.000 người dân kéo đến đồn cảnh sát, yêu cầu giao nộp người Triều Tiên.

Bên trong đồn khi đó có khoảng 300 người Triều Tiên đang lánh nạn, trong khi cảnh sát chỉ có vài chục người. Nếu đám đông nổi loạn, cảnh sát chắc chắn không thể ngăn cản nổi.

Trưởng đồn lúc ấy là ông Okawa Tsunekichi. Trước đám đông đang sục sôi, ông hét lớn:

• “Nếu muốn đánh họ, hãy đánh tôi trước!”

Đám đông vẫn không chịu lùi lại, có người hét lên:

• “Nếu để họ trốn thoát, ai sẽ chịu trách nhiệm?”

Ông Okawa đáp:

• “ Nếu điều đó xảy ra, tôi sẽ tự mổ bụng để chịu trách nhiệm!”

Nhìn thấy ánh mắt đầy kiên quyết và cả sự nhân đạo của ông, đám đông cuối cùng đã bình tĩnh lại.

Câu chuyện này cho thấy dù người Nhật vốn được xem là có tính cách ôn hoà và điềm đạm, nhưng khi rơi vào hoảng loạn, họ cũng có thể mất đi khả năng phán đoán.

Khi bị dồn vào đường cùng, đôi khi con người ta có thể hành xử theo những cách ngoài sức tưởng tượng.

Kể cả trong công việc hay cuộc sống thường ngày cũng vậy. Biến cố có thể xảy đến bất cứ lúc nào và chúng ta cũng không thể nào biết trước được. Thay vì truy cứu trách nhiệm hay đỗ lỗi cho người khác, trước hết ta cần phải giữ bình tĩnh để xử lý vấn đề.

Ngày nay, khi mạng xã hội tràn ngập thông tin sai lệch, chúng ta càng cần phải kiểm chứng, xác thực thông tin trước khi chia sẻ, tránh bị dẫn dắt bởi những thông tin sai lệch độc hại, gây ra hậu quả nghiêm trọng cho chính bản thân và xã hội.

Tác giả: Abe Kengo

Biên dịch: Maeri Phương Kỳ