Aru (ある) và Iru (いる), định nghĩa trong sách đúng hay sai?
Khi bắt đầu học tiếng Nhật căn bản, có lẽ chúng ta ai cũng được dạy ある sử dụng cho đồ vật còn いる sử dụng đối với động vật. Tuy nhiên định nghĩa này chưa hẳn đã chính xác. Sau một thời gian du học ở Nhật, tôi nhận ra một điều có đôi lúc người Nhật sẽ sử dụng いる cho đồ vật và ある cũng sẽ ngược lại. Khi đặt câu hỏi này cho giáo viên người Nhật, tôi được giải thích rằng người Nhật sử dụng ある khi đồ vật không chuyển động và いる khi đồ vật đang chuyển động hoặc sắp chuyển động.
Ví dụ cụ thể khi một chiếc xe đạp đang ở trong kho sẽ là:
倉庫に自転車がある (có chiếc xe đạp trong kho)
Tuy nhiên khi chiếc xe đạp đó đang được điều khiển chạy trên đường sẽ là:
自転車がいる (có chiếc xe đạp)
Nếu bạn nào thường xuyên đi ra sân bay, chỉ cần để ý một chút thì những chiếc taxi đậu chờ ở cửa sân bay người Nhật thường sẽ nói タクシーがいる ( có chiếc taxi), bởi vì chiếc taxi chờ ở cửa sân bay để đón khách và nó sẽ di chuyển nên người ta sẽ dùng いる. Điều tương tự với con gà đang trong sân vườn (いる ) và con gà nằm trên đĩa (ある), một người đang sống (いる ) và một cái xác chết (ある).
Tuy nhiên, có trường hợp đặc biệt mà người lớn tuổi ở Nhật đôi lúc cũng sẽ sử dụng đó là 子供がある (có con). Dĩ nhiên những đứa trẻ đều đang chuyển động, và khoẻ mạnh rồi nhưng 子供 (Kodomo) là danh từ chung, khi đó chúng ta sử dụng ある hay いる đều được. Trường hợp này đa số những người lớn tuổi ở Nhật sẽ sử dụng, giới trẻ thường sẽ nói là 子供がいる.
Vậy tổng kết lại, mặc dù định nghĩa trong sách không phải thiếu chính xác. Thế nhưng để có thể sử dụng thật tự nhiên chúng ta nên để ý cách người Nhật giao tiếp trong đời sống hằng ngày!
Đỗ Mạnh Tài
