Lạc lối trong vương quốc “ngàn sao” – Muôn kiểu đặt câu hỏi bằng tiếng Nhật bạn nên biết để tránh tình huống khó xử

Chủ Nhật 01/07/2018 | 7:00 Sáng

Để đặt câu hỏi trong tiếng Anh, ta thêm từ hỏi “Why, what, where, who, when và How” hoặc sử dụng đảo động từ (Is he?, Are you?, Does she?), một cách khác là câu hỏi đuôi (isn’t it? dịch là phải không).

Thế nhưng chỉ riêng từ “Why” để hỏi trong tiếng Nhật đã có rất nhiều. Bạn có phân biệt được sự khác nhau của các từ ấy không?

Đầu tiên nói về văn hóa, nếu bạn làm việc trong môi trường phương Tây, người ta khuyến khích bạn nên hỏi thật nhiều. Đó là dấu hiệu của sự tò mò và cầu tiến.

Trái lại tại Nhật Bản, giao tiếp thường gián tiếp hơn và tôn trọng giá trị của sự im lặng. Ví dụ, nếu bạn là một nhân viên mới trong doanh nghiệp Nhật, người ta sẽ kỳ vọng bạn học được tất cả những gì bạn cần học mà không cần cầm tay chỉ việc. Giữ im lặng và quan sát là kỹ năng cần có khi làm việc trong môi trường Nhật.

Văn hóa đặt câu hỏi

Ngay từ khi còn bé, người Nhật đã được dặn dò “Im lặng là vàng” hay “Nhiều từ là dại dột, nửa từ là khôn khéo”.

Vì thế lúc cần hỏi thì hỏi, nhưng phải thật khéo, không được làm phiền người khác. Trước khi hỏi cần phải nắm chắc vấn đề sắp hỏi để tránh mất thời gian của hai bên.

Vương quốc “ngàn sao”

Ảnh ニコニコ静画 – niconico

Để đặt câu hỏi “Tại sao?” trong tiếng Nhật, chúng ta được học là どうし (doushite). Thế nhưng ngoài ra còn rất nhiều cách hỏi “Tại sao” khác từ thông thường đến trịnh trọng, tùy thuộc vào từng sắc thái khác nhau. Vậy nên Nhật Bản có thể được gọi là vương quốc “ngàn sao” khi bạn phải luôn cân nhắc dùng đến “sao” nào cho từng đối tượng khác nhau.

Khi hỏi sếp một vấn đề nào đó, bạn không muốn bị xem như đứa trẻ con bộp chộp hay một nhân viên bất cẩn đúng không nào? Đó là lý do chúng ta nên học cách hỏi “Tại sao” đúng trong tiếng Nhật.

Tất cả những từ được đề cập bên dưới đều mang nghĩa “Tại sao” nhưng sắc thái khác nhau theo ngữ cảnh.

6 cách để hỏi “Tại sao” trong tiếng Nhật

1. なぜ (Naze)

Ảnh レジリエントメディカル

Khi nào, ở đâu thì dùng?

Bạn dùng từ này trong văn viết hoặc lời nói trịnh trọng, chính thống (bài luận, sách, tạp chí, Website, Report hoặc bài diễn thuyết trước đám đông). Chúng ta ít nghe cách diễn đạt này trong hội thoại hằng ngày.

2. どうして (Doushite)

Ảnh Wasabi – Learn Japanese Online

Khi nào, ở đâu thì dùng?

Bạn có thể dùng cụm này với bất kỳ ai vào bất kỳ thời điểm nào. Cụm này khá thông thường, mềm mỏng và linh hoạt.

Chú ý: Đừng nhầm どうして (Doushite) – Tại sao? và どうしたの (doushitano) – Chuyện gì vậy?

Ví dụ

どうして泣くの？ (どうしてなくの？) – Doushite naku no?
Sao lại khóc?

どうしてですか？ – Doushite desu ka? Tại sao lại thế?

Nếu bạn muốn câu hỏi nghe lịch sự hơn, chỉ cần thêm ですか (desu ka) vào cuối câu. Đây là cách an toàn nhất để hỏi “Tại sao” trong tiếng Nhật.

3. 何のために (Nan no tame ni)

Ảnh クロフネカンパニー

Khi nào, ở đâu thì dùng?

Từ này mang ý nghĩa trung tính, tương tự どうして (Doushite). Ngoài ra người Nhật cũng thường dùng cụm này khi họ tự vấn hoặc đặt câu hỏi tương tự .

Ví dụ

1. みんなお金をできるだけたくさん稼ぎたがっているけど、お金って何のために稼ぐの?

–> Minna o kane wo dekiru dake takusan kasegitagatteiru kedo, o kane tte nan no tame ni kasegu no?

–> Ai cũng muốn kiếm thật nhiều tiền, thế nhưng kiếm tiền nhiều để làm gì?

2. 何のためにここへ来たの？

–> Nan no teme ni koko e kita no?
–> Cậu đến đây làm gì?

4. 何で (Nande)

Ảnh http://onepiecenomeigen.blog.fc2.com

Khi nào, ở đâu thì dùng?

Bạn chỉ dùng từ này với bạn thân hoặc người nhà. Tránh tuyệt đối sử dụng trong công việc hoặc những tình huống cần tỏ ra lịch sự.

Ví dụ

何でそんなことをするの？ (Nande sonna koto wo suru no?)
Tại sao lại làm chuyện như vậy?

5. どんな訳で (Donna wake de) hoặc どんな理由で (Donna riyuu de)

Ảnh アラサー女子が婚活に奮闘するブログ

Khi nào, ở đâu thì dùng?

Cả hai cụm này đều mang ý nghĩa khá trịnh trọng so với các cụm chúng ta đã đề cập ở trên. Đặc biệt phù hợp thêm vào luận văn hoặc bài phát biểu để tăng tính nghiêm túc và chính thống.

Tuy nhiên người Nhật không sử dụng nhiều trong hội thoại hằng ngày. Vì dù đang hỏi, hai cụm trên còn hàm ý khiển trách. Vì thế hãy thật cẩn thận khi sử dụng

Chú ý 訳 (Wake) và 理由 (Riyuu) là hai từ tương tự nhau và có khả năng thay thế cho nhau.

Ví dụ

どんな訳で来たのですか？ (Donna wake de kita no desuka?) = どんな理由でここにいるのですか？(Donna riyuu de koko ni iru no desu ka?)
Lý do anh đến đây là gì?

6. どういう訳で (Doiuwake de) hoặc どういう理由で (doiu riyuu de)

Khi nào, ở đâu thì dùng?

Hai từ này khá giống với hai từ trong phần 5 và cũng được sử dụng cho cùng tình huống.

Tuy nhiên nhìn vào ví dụ bên dưới, bạn có nhận ra được điểm khác nhau trong ngữ cảnh không?

Ví dụ

どういう訳で辞職するのですか？(Douiu wake de jishoku suru no desu ka?)
Tại sao anh lại từ chức?

どういう訳で遅刻したのですか？(Doiu wake de chikoku shita no desu ka?)
Tại sao anh đi trễ

どういう理由で泣いたの？(Doiu wake de naita no?)
Sao bạn lại khóc?

彼が日本から来たというあなたの判断は、どういう理由で？(Kare ga nihon kara kita toiu anata no handan wa, douiu riyuu de?)
Vì lý do gì mà bạn nghĩ anh ta đến từ Nhật Bản?

Ngày nay, chúng ta thường được khuyến khích học hỏi, nhưng học hỏi làm sao cho khôn khéo, để người ta sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm cho bạn chứ không phải cái gì cũng hỏi (thậm chí có thứ chỉ mất vài giây search trên công cụ tìm kiếm). Đó là một nghệ thuật đặt câu hỏi mà bạn cần phải học từ người Nhật.